Al-Faisal deed het aanbod na afloop van besprekingen met de Egyptische president Hosni Mubarak. De verklaring van Al-Faisal is een commentaar op het vredesplan dat vorige maand werd ontvouwd door de Saudische kroonprins Abdullah. Het plan biedt Israël in essentie vrede, handel en veiligheid aan in ruil voor teruggave van de gebieden die het in de oorlog van 1967 heeft veroverd.

Al-Faisal zei niet of geheel Jeruzalem of alleen Oost-Jeruzalem aan de Palestijnen zou moeten worden afgestaan. Israël eist Jeruzalem op als zijn hoofdstad; het afstaan van de gehele stad is voor de Israëliërs ondenkbaar. Van Saudische zijde is erop gewezen dat de details van de regeling moeten worden uitgewerkt in onderhandelingen tussen Palestijnse, Syrische, Libanese en Israëlische onderhandelaars.

Het initiatief heeft de afgelopen week aan belang gewonnen door de escalatie in het Palestijns-Israëlische geweld. Enkele Arabische landen hebben echter kritische kanttekeningen gemaakt, waardoor het risico ontstaat dat het voor de presentatie op de Arabische topconferentie van 27 en 28 maart in Beiroet zal worden gewijzigd. In dat geval is de kans groot dat het voor Israël niet langer bespreekbaar zal zijn. Egypte en andere gematigde Arabische landen hebben het initiatief verwelkomd als een mogelijke basis voor onderhandelingen.

Al-Faisal riep Israël op zich terug te trekken uit de gebieden die het heeft veroverd en „de legitieme rechten van de Palestijnen” te erkennen, „waaronder de oprichting van een onafhankelijke staat met Jeruzalem als hoofdstad. In dat geval zal Israël „totale vrede van de Arabische landen” worden aangeboden, zei Al-Faisal.

De minister zei dat Abdullah en Mubarak uitvoerig over het initiatief hebben gesproken en beiden ontzet zijn over het grote aantal doden aan Palestijnse zijde. In de afgelopen week zijn ten minste 114 Palestijnen en 36 Israëliërs om het leven gekomen, het grootse aantal in een week sinds het begin van de jongste geweldsgolf. Vrijdag vonden 45 mensen de dood, het grootste aantal op één dag.

De Palestijnse minister van Planning, Nabil Shaath, zei vorige week dat in het Saudische ontwerpplan wordt verwezen naar het recht van terugkeer van Palestijnse vluchtelingen, zoals dat is vastgelegd in VN-resoluties. Zo bepaalt VN-resolutie 194 dat Palestijnse vluchtelingen het recht van terugkeer naar hun woningen hebben of voor hun verlies moeten worden gecompenseerd. De vluchtelingenkwestie heeft eerdere vredesinspanningen doen mislukken. Israël is bevreesd dat het nationale Joodse karakter van het jonge land verloren gaat als de Palestijnse vluchtelingen toestemming krijgen terug te keren naar de gebieden waaruit zij sinds 1948 zijn verdreven of onder druk zijn vertrokken.