In het landelijk gebied van Zeeland spelen heel veel belangen. „De agrarische sector is een belangrijke economische poot in de provincie, maar ze is niet het enige thema als het om de bodem gaat”, zegt Jonkers, sinds 2003 in dienst van de provincie en van oorsprong fysisch geograaf. „Natuurgebieden voor de biodiversiteit, koolstofopslag, ‘weides’ met panelen voor zonne-energie, opslag van regenwater die ons door droge periodes heen kan leiden, gebruik van aardwarmte, het zijn allemaal claims op diezelfde bodem. De provincie moet al die belangen afwegen. Daarbij kijken we niet alleen boven de grond, maar ook onder.”

Suikerbieten

Deze middag is Jonkers op het akkerbouwbedrijf van Ad Blok bij Wissenkerke op Noord-Beveland. De ambtenaar: „Uiteraard komt Blok op voor de land- en tuinbouw. Maar morgen zit ik met een ander aan tafel en die houdt me het belang van het cultuurhistorisch landschap voor, of van de energietransitie.”

Op 80 hectare verbouwt Blok zaaiuien, suikerbieten, granen en aardappelen. Daarnaast doet de Zeeuw op kleine schaal aan fruitteelt. „Peren, maar dat is meer hobby.” In 1981 begon Blok op de ouderlijke boerderij, in 2002 nam hij het bedrijf van zijn schoonouders over.

De akkerbouwer heeft de tijden zien veranderen. „De marges zijn klein geworden, onder meer door de lage prijzen die de supermarktketens voor onze producten bedingen.” Blok boert in een van de droogste delen van Zeeland. Neerslag is er weinig, en als er regen valt zijn het vaak hoosbuien op het verkeerde moment. Bovendien zijn er weinig of geen zoetwaterbronnen in de bodem en op veel plaatsen rukt verzilting op.

Blok: „Bufferen van neerslag in de bodem, onder de zeekleilagen, wordt steeds belangrijker. Daarnaast scheelt het al gigantisch in de gewasgroei als je in de winter het waterpeil een paar centimeter hoger kunt houden. Dan moet je wel alle collega’s in de buurt meehebben. Sommigen houden niet van te natte akkers, die willen het water snel afvoeren.”

Onvoldoende

De intensieve landbouw is ook van invloed op de bodem, zegt Jonkers. „Boeren gaan met steeds zwaarder materieel het land op, dat merk je in de bodem. Dertig, veertig centimeter diep kom je op veel percelen verdichte lagen tegen, waardoor het regenwater onvoldoende kan infiltreren, laat staan dat er een buffer wordt opgebouwd voor droge periodes. Terwijl we hier in Zeeland afhankelijk zijn van neerslag. Er is immers geen aanvoer van zoet water via rivieren en kanalen.”

Blok zet onder meer in op bodemverbetering. „Met organische stoffen en door minder diep te ploegen. Dat is beter voor het bodemleven van schimmels en bacteriën, en die heb je nodig om water beter vast te houden en door te voeren naar de ondergrond. Daarnaast blijf ik vinden dat de landbouw zijn voordeel moet kunnen doen met zoet water uit de duinen, maar dat mag daar niet zomaar onttrokken worden.”

Zoet

Jonkers hoort het aan. „De Zeeuwse delta is dynamisch. Zoet water, zout, brak, hoog, laag, en daarin moet alles z’n plek hebben. Niet voor niets heeft de Hogeschool Zeeland een opleiding deltamanagement. Omdat het door alle belangen zo ingewikkeld is, houd ik graag goed contact met iedereen. Ik bezoek veel open dagen en demonstraties. Als beleidsmaker kan ik van alles verzinnen, maar onder meer op de boerderij van Ad Blok gebeurt het. Hier is de praktijkervaring, waar ik graag kennis van neem om met goede voorstellen te komen.”

Proeftuin voor meer zoet water

Waterhouderij Walcheren is volgens Walter Jonkers een mooi voorbeeld van gezamenlijke inzet voor een goede zoetwatervoorziening voor de landbouw. Zeven boeren in het gebied tussen Serooskerke, Vrouwenpolder en Oostkapelle werken met de provincie en Waterschap Scheldestromen samen om de zoetwatervoorraad in de regio op peil te houden. Zo willen ze het teveel aan regenwater niet meteen wegpompen richting zee, maar opvangen in de ondergrond.

Het project is onderdeel van de Proeftuin Zoet Water, dat gericht is op een grotere beschikbaarheid van zoet water. Door innovaties de zoetwatervraag verminderen is een van de opties. In een ander project, Deltadrip, wordt onderzoek gedaan naar gerichtere beregening, bijvoorbeeld door ondergrondse druppelirrigatie, waardoor minder water verloren gaat.