Het is wel frappant. Op 13 maart is het biddag voor gewas en arbeid. En juist in de dagen daarna wordt het werk in allerlei sectoren uit protest neergelegd. Op 15 maart is een stakingsdag in het onderwijs gepland en op 18 maart wordt zo’n beetje iedereen opgeroepen om te gaan staken tegen van alles en nog wat. Of het nu gaat om klimaat of pensioen, salaris of personeelstekort, iedereen wordt opgeroepen om massaal in opstand te komen. Heel bewust vlak voor de verkiezingen van de Provinciale Staten en de Waterschappen. Een maatschappelijk signaal waar de politiek niet omheen kan.

Broodnodig

Maar eerst is het biddag. Daarin staat het gebed om de zegen van de Heere centraal. Dat is broodnodig, voor iedereen. Of je nu thuis zorgt voor je gezin of een betaalde baan hebt. Of je nu al ouder bent en buiten het arbeidsproces staat of nog zo jong, dat je op school zit. Het is nodig om ons te buigen voor God en Zijn zegen af te smeken voor de samenleving, voor ons dagelijks bezig zijn, voor groei van de gewassen. Dat geeft afhankelijkheid.

Bij bidden hoort ook danken, voor al het goede dat God ons geeft. Voor regen en droogte, voor warmte en koude. Voor werk dat gedaan mag worden, in alle vrijheid. Voor de economie, die na een aantal jaren van recessie is opgeleefd, en voor de afname van het aantal werklozen. Voor de rijkdom van ons land, met goed onderwijs, met professionele zorg, met vrede en veiligheid. Vergeleken met allerlei landen in de wereld hebben wij in Nederland veel voorrechten.

Toch is dat blijkbaar niet genoeg. Enkele jaren geleden, tijdens de economische crisis, was het rustig op de stakingsfront. Maar zodra het met de economie beter ging, begon de spanning op te lopen. Begrijpelijk, na de jaren waarin de broekriem iets moest worden aangetrokken. Nu het weer beter gaat, wil iedereen daar van meeprofiteren. Dat vraagt echter wel om zelfbeheersing. Die is soms ver te zoeken. Zo zijn er in het onderwijs honderden miljoenen euro’s bijgeplust, voor salarissen, het verkleinen van klassen, om werkdruk tegen te gaan. Maar men wil meer: 1,4 miljard. En dus volgen er weer acties.

Hetzelfde patroon is zichtbaar in de zorg. Daar is de werkdruk enorm hoog opgelopen, onder andere door gebrek aan personeel. Terecht dat daarvoor aandacht wordt gevraagd. Maar de werkdruk wordt er niet beter op als het werk wordt neergelegd. Ook in andere sectoren in het publieke domein, zoals politie en defensie, is het onrustig. Na jaren van stilstand wordt de druk opgevoerd om meer salaris te krijgen. Evenals in sommige bedrijfstakken.

En dan is er ook nog spanning bij andere thema’s. Zo zijn veel mensen boos omdat hun pensioen gekort wordt. De honderden miljarden in de pensioenpotten leveren nauwelijks rentegeld op, dus alles moet verdiend worden met beleggingen.

Ten slotte is er een maatschappelijk debat over de klimaatdoelen. Voor velen gaan de plannen niet ver genoeg, voor anderen is het geldverspilling.

Natuurlijk is er begrip voor het feit dat de werkdruk veel te hoog is. En ja, werkers in het publieke domein van zorg, onderwijs en veiligheid mogen een goed en marktconform salaris krijgen. En zeker, als je pensioen een paar tientjes gekort wordt, voelen mensen dat in de portemonnee. En natuurlijk zijn klimaatmaatregelen van belang. Maar de cruciale vraag is of dat via stakingen mag worden afgedwongen.

Volgens de wetgeving mag er onder bepaalde omstandigheden gestaakt worden. Maar een wettelijk recht betekent nog niet automatisch dat dit recht ook moet worden toegepast. Immers, bij staken komt er een belangrijk onderdeel van Gods heilzame geboden aan de orde. Staken tast in feite de gezagsstructuur aan. Door een arbeidsovereenkomst aan te gaan, heeft een werknemer rechten en plichten. Daar hoort bij dat hij of zij de opgedragen werkzaamheden verricht. Als je dat werk neerlegt, ga je in feite in tegen het gezag, zoals bedoeld in de brede context van Zondag 39 van de Heidelbergse Catechismus. Daar gaat het over allen die over ons gesteld zijn.

Natuurlijk zijn er omstandigheden te bedenken waarin iemand zijn werkzaamheden kan, mag of moet stoppen. Als werkzaamheden lijnrecht tegen Gods geboden ingaan. Daarom heeft de RMU als stelregel dat staken mag als doorwerken zonde is. En daarnaast bij extreem onrecht. De voorbeelden zijn heel eenvoudig te bedenken. Als je gedwongen wordt om op zondag te werken, of om mee te werken aan een abortus of euthanasie. Of als je gedwongen wordt tot frauduleuze handelingen of milieudelicten. Dat is dan meer een werkweigering dan een staking.

Machtsmiddel

Bij de acties en stakingen van 15 en 18 maart is het nogal duidelijk. Die gaan niet over onderwerpen die vallen onder zonde tegen Gods geboden of extreem onrecht. Hoe vervelend bepaalde ontwikkelingen ook zijn, hier past niet het botte machtsmiddel van de staking. Overleg en vasthoudende onderhandelingen kunnen op hun plaats zijn, maar niet met aantasting van het gezag. Er zijn genoeg alternatieven om problemen op de werkvloer aan te kaarten.

Het is duidelijk. De komende week strijden twee werelden met elkaar. Wat gaan we doen? Staken om mijn recht? Of bidden om Zijn zegen?

De auteur is werkzaam als raad van bestuur van de RMU.