De onvermijdelijke vraag: Eet Toine Timmermans (53) zélf altijd zijn bord helemaal leeg? Lachend: „Zeker toen onze twee kinderen nog klein waren, schepte ik mijn eigen bord een stuk minder vol. Als dan de kinderen de helft van hun portie lieten staan, kon ik die opeten. Ik werd dan ook het varken van het gezin genoemd. Verder organiseerden we restjesdagen. Dan aten we wat er van de vorige dag was overgebleven.”

Oud brood weggooien? „Ik beweer niet dat ik dat nooit heb gedaan”, reageert de directeur van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling. Maar zijn pleidooi blijf staan: Wees creatief met etensresten, smijt voedsel niet weg. „Overgebleven aardappels kun je de volgende dag bakken. Leg oud brood op het rooster en maak een tosti. Stop broodrestjes in de oven. Beetje knoflook en olijfolie erbij en je hebt iets lekkers.”

Afvalbak

We kunnen heel veel voedsel van de afvalbak redden. Dat is de boodschap van de maandag gestarte meerjarige campagne ”Hoe #verspillingsvrij ben jij?” Daarbij slaan onder meer de overheid, bedrijven en Wageningen University de handen ineen. Streven is om de voedselverspilling in 2030 te halveren. Burgers zouden per jaar gemiddeld 41 kilo voedsel per persoon per jaar uit de kliko kunnen houden.

Is het niet een economische wetmatigheid dat na een maaltijd nu eenmaal wat eten overblijft? Timmermans verzet zich tegen dat soort tegenwerpingen. „Aan de voorkant, dus bij de productie, is het eigenlijk niet te voorkomen dat er voedsel overblijft. De oogst hangt immers af van bijvoorbeeld weersomstandigheden. Maar bínnen de voedselketen kunnen we veel meer in actie komen tegen voedselverspilling. Onze basishouding moet veranderen. Koken op maat moet normaal worden.”

Is er iets te veel rijst bereid? „Dan kun je daar prachtige rijstkoekjes van maken. Al geef ik toe dat je dat de nodige tijd kan kosten. Dus ik zeg niet dat voedselverspilling helemaal is te voorkomen.”

Afrika

Redenen om zuiniger om te springen met voedsel liggen voor het oprapen, benadrukt Timmermans. De portemonnee. „Een gemiddeld huishouden verspilt jaarlijks zo’n 300 tot 400 euro aan voedsel. Dat bedrag kan zeker terug naar 200 euro.”

Het klimaat. „Van onze klimaatuitstoot, denk aan CO2 en methaan, wordt 6 procent veroorzaakt door productie van voedsel dat we niet gebruiken.”

De „sociale en morele” kant van het verhaal. Timmermans: „Veel mensen vinden het ongemakkelijk voedsel weg te gooien. Ze denken: anderen hadden dat eigenlijk moeten opeten. Ouderen uit de buurt die naar de voedselbank gaan. Of mensen in Afrika die honger lijden.”

Zeker in de horeca vallen vrachtwagenladingen voedsel te besparen, erkent Timmermans. „Miljoenen mensen vinden de porties die ze in een restaurant krijgen geserveerd, eigenlijk te groot.” Dat van „uitgebreide buffetten zo’n 30 procent” in de vuilnisbak belandt, is hem een doorn in het oog. Restaurants zouden moeten overschakelen op het op maat bereiden van maaltijden. „Daar heb je weliswaar meer arbeidskrachten voor nodig, maar je bespaart veel voedsel.”

Ziekenhuizen

Tot zijn vreugde springen ziekenhuizen zorgvuldiger om met voedsel. „Tien jaar geleden werd 40 tot 60 procent van het eten in ziekenhuizen verspild. Gigantische percentages. Het Máxima Medisch Centrum Eindhoven schakelde rond 2010 over op een concept waarbij minder eten wordt weggegooid. Voorheen moesten patiënten een dag van tevoren doorgeven wat ze de wilden eten. Nu hoeven ze pas rond etenstijd hun voorkeursmaaltijd aan te geven. Die wordt dan ter plekke geserveerd. Die methode blijkt veel voedsel te besparen.”