Assad werd gefeliciteerd door president Rohani en de geestelijk leider van Iran, ayatollah Khamenei. Samen vierden ze de „overwinning op het terrorisme” in Syrië.

Officieel was Javad Zarif toen nog minister, maar hij staat op geen enkele foto van het gebeuren. Blijkbaar was hij niet uitgenodigd voor dit Syrisch-Iraanse feestje. Sterker nog, volgens sommige berichten wist Zarif niet eens dat Assad naar Teheran zou komen.

Korte tijd later kondigde hij zijn terugtreden aan, tot verrassing van de buitenwereld. Officieel moet zijn ontslag nog worden aanvaard door Khamenei, maar dit is vermoedelijk een formaliteit.

Architect

De 59-jarige Javad Zarif is opgeleid in Amerika. Hij haalde een doctoraat internationaal recht aan de universiteit van Denver. Vanaf 2013 werkte hij als de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken. In die functie wordt hij gezien als architect van het ”Joint Comprehensive Plan of Action” (JCPOA); kortweg het atoomakkoord dat Iran in 2015 sloot met het Westen. Zonder Zarifs langdurige pendeldiplomatie zou deze overeenkomst er nooit zijn geweest.

President Trump trok de Verenigde Staten vorig jaar terug uit het atoomakkoord. Ook in Iran is er veel kritiek op de overeenkomst. Het akkoord wordt daar gezien als product van de gematigde vleugel. De Iraanse Islamitische Republiek is soms net een politiek mijnenveld waarin verschillende centra van de macht elkaar de tent uit vechten. Tegenover de gematigde vleugel –waarin Zarif een speler is– staat de ongekozen ”leider van de revolutie”, ayatollah Kamenei. Samen met de Iraanse Revolutionaire Garde (IRG) bepaalt die alles in het land.

En juist deze IRG was vanaf het begin sterk gekant tegen het atoomakkoord, en dus ook tegen Javad Zarif. President Rohani trachtte zijn minister van Buitenlandse Zaken voortdurend te verdedigen, terwijl Khamenei iedereen tegen elkaar leek uit te spelen.

Iran hoopt momenteel dat de Europese Unie het nucleaire akkoord zal redden. Het ontslag van Zarif kan dienen als waarschuwing richting de EU, omdat dit ontslag zou bewijzen dat de gematigden het verliezen van de conservatieven. Dat laatste is zeker niet in het Europees belang.

Schoenen

In Teheran zelf ligt het regime voortdurend onder vuur, onder meer vanwege de noodlijdende economie die demonstraties uitlokt. De Iraanse autoriteiten zijn sinds de revolutie in 1979 gewend de schuld hiervan bij de Amerikanen in de schoenen te schuiven. Ook Zarif kreeg hier klappen van mee, omdat hij had meegewerkt aan het gehate atoomakkoord. Zodoende werd hij de kop van Jut.

Het duiden van politieke ontwikkelingen in Iran komt soms neer op koffiedik kijken. Niettemin lijkt het erop dat Zarif (met zijn al dan niet afgedwongen ontslag) dient als zondebok om de radicale vleugel tevreden te stellen.

Zarif is daarmee de persoonlijke bliksemafleider voor president Rohani, die onder vuur ligt. Door deze minister te offeren, kan president Rohani verder regeren.