De cijfers spreken boekdelen. Vorig jaar waren er 485.000 oxycodongebruikers tegenover 93.000 tien jaar geleden. Het aantal mensen dat fentanyl nam, steeg in diezelfde periode van 65.000 naar 111.000. Bij het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC) werden in 2017 280 mogelijke vergiftigingen met oxycodon gemeld; 6,5 maal zoveel als in 2008 (43 gevallen).

Een panel van deskundigen onder leiding van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik bracht op verzoek van Bruins de achterliggende redenen voor het toenemend gebruik in kaart. Oorzaken zijn volgens hen de vergrijzing, de toegenomen maatschappelijke en medische aandacht voor pijnbestrijding en de groeiende media-aandacht voor pijnbestrijding met sterkwerkende opioïden.

Maar, zeggen ze, medici en patiënten zijn er ook zelf debet aan. Zo gebeurt het voorschrijven nogal laagdrempelig, is er weinig oog voor alternatieven en onvoldoende kennis en bewustzijn van de potentiële risico’s.

Opvallend is dat de hoeveelheid Oxycodonmedicatie die specialisten bij ontslag uit het ziekenhuis als (herhaal)recept aan de patiënt meegeven sterk verschilt per regio. „Het voortbestaan van deze situatie vind ik niet wenselijk”, stelt Bruins. „Onnodig veel middelen meegeven leidt tot langer gebruik dan nodig is en tot voorkoombare verspilling. Betrokken specialisten, ziekenhuizen en ziekenhuisapothekers moeten daarom dringend tot een afspraak of richtlijn komen waarin wordt vastgelegd wat de hoeveelheid tabletten is die, afhankelijk van de klacht van de patiënt, voor thuisgebruik wordt meegegeven aan de patiënt.”

Ook gaat Bruins instellingen voor verslavingszorg en het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS) vragen cijfers over het probleemgebruik van opiaten zoals Oxycodon en Fentanyl te registreren en te publiceren.

In de Volkskrant van maandag reageert hoogleraar anesthesiologie Dahan van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) instemmend op de plannen van de minister. „Het blijft verleidelijk om zware pijnstillers voor te schrijven aan een werkende moeder met twee kinderen die écht door moet. Toch is het beter om de behandeling te beginnen met een pijnstiller als paracetamol. Pijnbehandeling is nu een recht, maar je hoort ook tegen een patiënt te kunnen zeggen dat een beetje pijn geen drama is”, aldus Dahan.