Guterres is volgens de toekenners een eminente voorvechter van het Europese samenlevingsmodel in een tijd waarin de universele rechten en democratische principes in toenemende mate onder druk zijn komen te staan. De voormalige premier van Portugal handelt in de complexe wereld op basis van Europese waarden, vooral om vrede, vrijheid en democratie te realiseren.

De prijsuitreiking is traditioneel op Hemelvaartsdag, dit jaar 30 mei, in de Kroningszaal van het Akense raadhuis. De Karelsprijs wordt sinds 1950 toegekend aan personen die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de Europese eenheid. Vorig jaar kreeg de Franse president Emmanuel Macron hem. De Nederlandse winnaars waren toenmalig koningin Beatrix (1996) en toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Joseph Luns (1967).

De prijs is genoemd naar de koning der Franken en vervolgens keizer van Heilige Roomse Rijk dat aan het begin van de negende eeuw grote delen van West-Europa besloeg. Karel de Grote stierf begin 814 in Aken.