Het initiatief ontstaat in 1996. Steeds vaker krijgen de hervormde gehandicaptenvereniging ”Op weg met de ander”, de Hervormd-Gereformeerde Jeugdbond (HGJB) en de Hervormde Zondagsscholenbond vragen voorgelegd die te maken hebben met „de geloofscommunicatie aan andersbegaafden.” „Leiders van jeugdverenigingen of conferenties belden naar de HGJB met de vraag hoe zij met een verstandelijk gehandicapte jongen in de groep moesten omgaan. Zondagsschoolleidsters kwamen met vergelijkbare vragen bij de Zondagsscholenbond of bij ons terecht. Op die manier werd veel werk dubbel gedaan”, zegt J. de Jager (55), die sinds 1 januari de dagelijkse leiding heeft over het bureau van ”Op weg met de ander” in Zeist.

Achtergrond van de toegenomen vraag naar voorlichting is, denkt De Jager, „de verzelfstandiging van de gehandicapten. Werden ze vroeger vaak al op jonge leeftijd verzorgd in speciale instellingen, nu blijven ze langer bij hun ouders wonen. En als dat niet meer gaat kunnen ouders, door gebruik te maken van bijvoorbeeld het persoonsgebonden budget (pgb), een aangepaste woonvorm van de eigen richting realiseren. Hierdoor blijven gehandicapten deel uitmaken van de kerkelijke gemeente. En de vraag wordt dan: Hoe gaan we als gemeente, als kerkenraad, met deze mensen om?”

Om hun krachten te bundelen en overlap tegen te gaan, zetten de drie organisaties het project ”Op weg naar één loket” op poten. De MDO, de landelijke diaconale tak van de SoW-kerken, verleent een startsubsidie van 10.000 gulden.

In 2001 verschijnt een ”visiedocument”, al snel gevolgd door de brochure ”Gelijke zorg. De plaats van de verstandelijk gehandicapte in de gemeente”. Hierin komen vragen aan de orde als: „Zijn gehandicapten van harte welkom in onze gemeente? En vooral: wat wordt hun dan aangeboden?” Het aantal reacties op de brochure vormt voor de organisaties niet direct een stimulans om door te gaan. Van de 400 kerkenraden die zij het boekje toesturen reageren er maar zo’n twintig.

Toch houden de bij het project betrokkenen vol. Op 1 januari dit jaar had het Loket Gelijke Zorg moeten starten. Door het vertrek van stafmedewerker W. W. van Deelen is echter besloten de presentatie uit te stellen tot de jaarvergadering van Op weg met de ander, vandaag in de Sionskerk in Krimpen aan den IJssel. De Jager, coördinator van het nieuwe zorgloket, moet bekennen dat de vertraging hem wel goed uitkwam. „Het kost me best wat tijd om als niet-deskundige thuis te raken in de wereld van de gehandicaptenzorg.”

Het Loket Gelijke Zorg is bedoeld voor predikanten, kerkenraden en diaconieën, leidinggevenden van zondagsscholen en clubs, en gehandicapten en hun ouders. De Jager: „Ambtsdragers en gemeenteleden kunnen er terecht met vragen over materiaal, aangepaste kerkdiensten, catechese en zondagsschool. Voor gehandicapten zelf en hun ouders is het loket het centrale aanspreekpunt voor vragen en informatie over geloof en geloofsopvoeding.”

Mensen die bellen, krijgen afhankelijk van het tijdstip waarop zij dat doen een vrijwilligster of De Jager zelf aan de lijn. „We werken met vijf vrijwilligsters, die allemaal het nodige in huis hebben. ’s Middags beantwoord ik de telefoon.” Moeilijkere vragen worden eerst voorgelegd aan een van de twee werkgroepen: de werkgroep catechese of de werkgroep instructie en materialen. De Jager: „Ik kan me voorstellen dat er een vraag binnenkomt over een licht verstandelijk gehandicapte jongen die op een mlk-school zit. Lezen kan hij niet goed, maar zijn juffrouw heeft gehoord dat een legpuzzel ook een middel kan zijn om de bijbelse boodschap over te brengen. Waar vindt zij een geschikte puzzel, die bovendien principieel verantwoord is? Na overleg in de werkgroep verwijzen wij haar dan bijvoorbeeld naar een bepaalde uitgever.”

Integratie van „verstandelijk gehandicapte broeders en zusters” in de kerkelijke gemeente is wat de medewerkers van het Loket Gelijke Zorg voor ogen staat. „Als de Bijbel de gemeente het lichaam van Christus noemt horen gehandicapten daar zeker bij”, stelt De Jager. „Ook hun moet de weg tot zaligheid worden voorgehouden. Het geloof is uit het gehoor, zegt Gods Woord. Dat betekent dat wij er alles aan moeten doen om te voorkomen dat een gehandicapte -dat kan ook een dove of een blinde zijn- de preek of vertelling niet kan volgen.”

Concreet betekent dit volgens hem dat er voor gehandicapten aangepaste catechisaties en kerkdiensten moeten zijn. „En dan niet op een manier dat je hen eigenlijk isoleert, maar bijvoorbeeld zoals het op dit moment in Krimpen aan den IJssel gebeurt: als daar op zondagmiddag om drie uur een aangepaste dienst wordt gehouden, is er om vijf uur geen kerk meer.” Flanelbord en overheadprojector kunnen tijdens dergelijke diensten als hulpmiddelen fungeren.

Voor één ding is De Jager wel beducht. „We mogen de kern van de bijbelse boodschap nooit uit het oog verliezen of versimpelen.” Hij wijst op het begrip genade. „Het is heel moeilijk om dat uit te leggen. Maar als we dan een appel laten zien die iemand van zijn buurvrouw kreeg, om daarmee aan te geven dat genade iets krijgen is, dan zeg ik: Nee. Genade houdt meer in. Genade is iets krijgen om niet, is onverdiend.” „Aan de andere kant”, zegt de Jager, „de Heere Jezus houdt ons toch niet voor niets voor dat indien we niet worden als een kind, we het Koninkrijk Gods niet zullen ingaan?”

Het Loket Gelijke Zorg moet voorlopig ten minste drie jaar draaien. Na elk jaar volgt een evaluatie. Aan De Jager en zijn helpers zal het niet liggen als het project mislukt. Ze zijn er klaar voor. „Nu maar hopen dat we al dit werk niet voor niets hebben gedaan. Dat mensen ons nodig blijken te hebben.”