Ede, woensdagmiddag. In het statige pand van het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) zit een handvol specialisten klaar om journalisten uit te leggen hoe ze precies te werk gaan. Voor het eerst belegt de organisatie zo’n informatiebijeenkomst. De tijd lijkt er dan ook rijp voor.

Bestrijdingsmiddelen –de agrarische sector spreekt liever over gewasbeschermingsmiddelen– staan volop in de belangstelling. „Voor- en tegenstanders, producenten, gebruikers en omwonenden verschansen zich achter onwrikbare standpunten. Aan de argumenten lijkt niet te tornen. Het Ctgb staat daar tussen als onafhankelijke toelatingsautoriteit”, meldt de uitnodiging.

Onafhankelijk? Jawel, verzekert manager Nicole van Straten. „Wij zijn door de overheid ingesteld om de risico’s van middelen te beoordelen en de minister te adviseren over de toelating ervan.”

De overheid draagt slechts een klein deel van de kosten. Het Ctgb is voor 85 procent van zijn begroting afhankelijk van de toelatingshouders, dat zijn de bedrijven die de middelen op de markt brengen. En dan toch onafhankelijk? Van Straten: „Het is net als bij een rij-examen. Onze aanvragers moeten betalen voor het werk dat wij doen, maar ze hebben geen garantie dat een nieuw middel wordt toegelaten.”

Fabrikanten voeren zelf de vereiste onderzoeken uit, bijvoorbeeld of een middel effectief is, welke risico’s er zijn en wat de effecten zijn op het milieu. Die onderzoeken moeten aan strenge, wettelijk vastgelegde criteria voldoen. Het Ctgb controleert dat.

Als een middel uiteindelijk wordt toegelaten op de Nederlandse markt, is dat altijd tijdelijk: na tien jaar komt er een herbeoordeling aan de hand van de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Zonodig kan het Ctgb eerder ingrijpen. Zo werd een paar jaar geleden het gebruik van neonicotinoïden drastisch aan banden gelegd, toen er aanwijzingen waren dat deze insektenbestrijders de bijen in gevaar brachten.

”Aardbeien zes keer giftiger dan ander fruit door cocktaileffect”, kopte Trouw in 2017. Het artikel leidde tot veel opschudding. Kamerleden stelden vragen aan de minister van Landbouw.

Trouw legde –terecht, vindt Arie Ton, beoordelaar residuen bij het Ctgb– de vinger bij het feit dat in één gewas vaak meerdere bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. En dat er dus ook resten van al die middelen (residuen) op het eindproduct kunnen zitten.

Dát er residuen in ons voedsel zitten, is een feit. Wettelijke drempelwaardes, met ruime marges, staan er garant voor dat we bij een normaal consumptiepatroon niet ziek worden. „De drempelwaardes van verschillende residuen kun je niet zomaar bij elkaar optellen. De risico’s voor de gezondheid zijn namelijk niet hetzelfde. De kop in Trouw suggereerde dat wel”, zegt Ton.

Op last van de minister hebben volksgezondheidsinstituut RIVM en voedselwaakhond NVWA extra onderzoek gedaan. En wat bleek? Het cocktaileffect is veel kleiner dan gevreesd. De volksgezondheid is niet in het geding. Ton: „Ons werk waarborgt voedselveiligheid. Er is geen reden tot zorg, ook niet bij aardbeien.”