Stanislav Gross ’meester in gesprekken in de coulissen’
De jongensachtig ogende Stanislav Gross, die maandag officieel is benoemd tot de nieuwe premier van Tsjechië, is met zijn 34 jaar de jongste regeringsleider in de Europese Unie.
Ondanks zijn jeugdige leeftijd heeft hij al een politieke carrière achter zich, die adembenemend kan worden genoemd. Nu moet hij zijn land en zijn partij uit de crisis helpen die een maand geleden een hoogtepunt bereikte met het aftreden van zijn voorganger en partijgenoot Vladimir Spidla.
Gross, die direct na de ’fluwelen revolutie’ van 1989 lid werd van de tot dan toe verboden sociaal–democratische partij (CSSD), maakte een bliksemcarrière. In 1990 werd hij voorzitter van de jongerenorganisatie van zijn partij. Hij bleef dat tot 1994. In die periode was hij ook afgevaardigde in de Tsjechische nationale raad en, vanaf 1992, na de splitsing van Tsjechoslowakije in Tsjechië en Slowakije, van het parlement van de Tsjechische Republiek. In 1995 werd hij fractievoorzitter en vijf jaar later minister van Binnenlandse Zaken. In 2002 werd hij vice–premier en nu dus premier. Sinds kort is hij bovendien tijdelijk voorzitter van de CSSD.
Tussen de politieke bedrijven door studeerde hij in 1999 af als jurist. Partijgenoten en politieke analisten karakteriseren de populaire Gross als een ’meester in gesprekken in de coulissen’ en als een pragmaticus. Anderen vinden hem echter een man zonder duidelijke visie, en het tijdschrift Respekt noemde hem onlangs iemand „die sinds 1989 alleen maar heeft geleerd hoe hij zich op politieke topposities moet handhaven".
Over een aantal controversiële thema’s, zoals de Irak–crisis en de toetreding van zijn land tot de Europese Unie, heeft Gross zich inderdaad niet publiekelijk uitgesproken. Ook heeft hij geen duidelijk standpunt ingenomen over de hervormingen die de coalitieregering van Spidla – wiens belangrijkste opponent hij was – wilde doorvoeren en die deze uiteindelijk zijn positie hebben gekost, omdat zijn eigen partij hem niet meer steunde.
Gross moet de politieke leiding van het land weer op de rails zetten. De vorming van een nieuwe regering lijkt gecompliceerd. De driepartijencoalitie van Spidla heeft een meerderheid van slechts een zetel in het parlement. De sociaal–democratische partij is ernstig verdeeld over het harde bezuinigingsbeleid van Spidla.
Vooral de oppositionele conservatieve Burger Democraten (ODS) van president Klaus hebben geprofiteerd van de dalende populariteit van de regering. Gross heeft laten doorschemeren dat hij wil aansturen op een linkse minderheidsregering met steun van een of meer oppositiepartijen. Hij wil niet afhankelijk zijn van de steun van de communisten.
Veel tijd is Gross niet gegund. Al in het najaar zijn er verkiezingen voor de senaat en de gemeenteraden.