Het kerkdak moest dringend worden opgeknapt. De restaurateurs ontdekten echter meer gebreken dan was gedacht. „Op de begroting staat een behoorlijke post onvoorzien, maar die is nu wel ongeveer op”, zegt Riemer Haitsma, die vanuit het college van kerkrentmeesters van de hervormde gemeente de herstelwerkzaamheden begeleidt.

De ouderling-kerkrentmeester toont inspectiefoto’s. „In de loop der jaren hebben de bonte knaagkever en andere insecten veel schade aangericht. Houten delen van de kap waren hier en daar verrot en zelfs verdwenen door de inwerking van vocht en schimmels. Dat bleek bij het herstel soms ernstiger te zijn dan we hadden gedacht. Daarnaast is de leibedekking deels vervangen. De leien op het hoge zuidelijk dakvlak, boven het schip en de drie dakvlakken aan de kopse kant van het koor, waren er het slechtst aan toe.”

Houtherstel en leivervanging hebben we ook maar aangepakt, zegt Haitsma. „Zo hoefden er niet twee keer in korte tijd steigers geplaatst te worden. Het complete dakherstel wordt gefaseerd uitgevoerd. De overige leien worden over vijftien en vijfentwintig jaar vervangen.”

Deze eerste fase kost zo’n zevenhonderdduizend euro. Haitsma: „Gelukkig kunnen we gebruikmaken van een provinciale regeling voor monumenten. In de afgelopen jaren van economische crisis waren de subsidiemogelijkheden voor kerkgebouwen met een oorspronkelijke functie erg beperkt. Dankzij een preventieve behandeling tegen de houtknagers konden we de restauratie een paar jaar uitstellen en wachten op betere tijden en betere subsidiemogelijkheden. Ook dragen de gemeenteleden met acties hun steentje bij.”

Witte toren

De Grote Kerk dateert van 1461 en werd herbouwd na een stadsbrand in 1540. De witte toren, hét symbool van Nijkerk, staat er sinds 1776. Uit de rooms-katholieke periode bleven afbeeldingen van Christus en de heilige Catherina, aan wie de kerk gewijd was, in het koor bewaard. Op enkele psalmborden staat Psalm 72:8 aangegeven, een verwijzing naar de ”Nijkerkse beroeringen”, een geestelijke opwekking in 1749 en 1750.

Op diverse plaatsen, onder meer op de preekstoel, zijn ter decoratie tabaksbladeren aangebracht. Nijkerk was ooit een belangrijk centrum voor de tabaksteelt. Het orgel uit 1756, gebouwd door Matthijs van Deventer, heeft 23 registers, verdeeld over hoofdwerk, rugwerk en pedaal.

Gedenksteen

Rondleiders attenderen steevast op een grafzerk in de noorderzijbeuk, rechtop tegen de muur, met daarop de namen van Hendrick en Johannes van Renselaer. De steen werd geplaatst door Hendricks zoon Kiliaen, die als bewindvoerder bij de West-Indische Compagnie betrokken was bij de ontwikkeling van de kolonie Nieuw-Nederland in Amerika. Daarmee geldt hij als een van de stichters van de stad New York. Een bronzen gedenkplaat herinnert aan een andere Nijkerkse kolonist, Arendt van Curler. Hij stond aan de wieg van de Amerikaanse stad Schenectady.

Aan rondleidingen kan voortaan een extra attractie worden toegevoegd: een kijkje bovenop de gewelven. „Voor de jaarlijkse inspectie moesten daar looppaden komen”, aldus Haitsma. „Groepjes van vijf tot zeven personen kunnen nu ook onder begeleiding van een gids naar boven om de gerestaureerde houtconstructie te zien. Op Open Monumentendag in september hadden ruim tweehonderd belangstellenden de primeur.”

Kerkelijk centrum in Corlaer

Niet alleen de restauratie van het dak van de Grote Kerk vraagt extra aandacht van de kerkrentmeesters. In de Nijkerkse wijk Corlaer wordt een kerkelijk centrum gebouwd, in combinatie met twintig koopappartementen. Daarvan koopt de hervormde gemeente er vier, die ze gaat verhuren. De diaconie gebruikt er één voor opvang. Het centrum, dat in november gereedkomt, wordt benut voor kerkenwerk en maatschappelijke activiteiten, zoals inloop voor ouderen, aansluitend bij de behoeften in de wijk.

De hervormde gemeente telt 2860 (doop)leden, onder wie ruim duizend belijdende leden, en drie predikantsplaatsen. Sinds 1975 beschikt ze over een tweede kerkgebouw: de Opstandingskerk in de wijk Paasbos.