Aflossingsvrije leningen zijn –fiscaal gezien– van de baan: er moet binnen 30 jaar worden afgelost. Rente-aftrek is nog wel mogelijk, maar alleen als een zogenoemde annuïteitenlening wordt afgesloten. Dit betekent dat het aflossingsbedrag gedurende de looptijd steeds hoger wordt en het bedrag van rente steeds lager.

In een recente zaak die diende bij rechtbank Den Haag dacht een echtpaar de hoogte van de eigenwoning-aftrek toch nog flink op te kunnen voeren. Het echtpaar had 270.000 euro geleend van de ouders van de echtgenoot, met een rente van maar liefst 9 procent.

Binnen de familie

Dat de rente zo hoog was, was niet zo erg: het geld bleef binnen de familie. Maar de hoge rente leidde in het eerste jaar wel tot een forse aftrekpost van ruim 24.000 euro.

Er rustte geen hypotheek of andere zekerheid op de lening. Een deel van de aftrekpost werd in de aangifte geclaimd bij de echtgenoot, en het andere deel (conform de wettelijke verdelingsregels) bij zijn vrouw.

De renteaftrek bij de echtgenoot werd door de Belastingdienst geaccepteerd, maar die bij zijn vrouw niet. De inspecteur gaf aan dat hij de rente van 9 procent veel te hoog was en meende dat die voor de helft geschrapt zou moeten worden. De echtgenote en de inspecteur troffen elkaar uiteindelijk bij de rechtbank Den Haag.

Geen rechtvaardiging

De rechter oordeelde na wikken en wegen dat er geen rechtvaardiging was voor die hoge rente. Kennelijk was de lening met deze voorwaarden –en hoge rente– verstrekt vanwege de familierelatie. Hypothecaire leningen met dezelfde rentevast-periode hadden in 2015 een rente van circa 3 procent.

Aangezien voor de lening geen zekerheid is verstrekt, is het door de inspecteur gehanteerde percentage van 4,5 procent daarom redelijk. De echtgenote kan geen rechten ontlenen aan het feit dat de 9 procent bij haar man kennelijk wel is geaccepteerd.

Zakelijk

Een en ander bewijst maar weer dat een rente in familieverhoudingen zakelijk moet zijn. De rente-aftrek kan dus zomaar niet worden ‘opgekrikt’.

De vraag komt overigens nog op of de lening door die hoge rente helemaal niet meer voldeed aan de wettelijke regels, zodat geen enkele wettelijke aftrek meer mogelijk was. De soep werd uiteindelijk niet zo heet gegeten, maar het echtpaar had in een risico genomen: de inspecteur had misschien ook kunnen oordelen dat de lening überhaupt geen toegestane annuïteitenlening was.

Bovendien had eveneens nog gesteld kunnen worden dat de te hoge rente in feite een schenking aan de ouders was, die belast zou zijn met schenkbelasting.

Er zijn overigens geen formele regels over de vraag wat een zakelijke rente is. Er kan uiteraard worden aangesloten bij de hypotheekrente die banken hanteren. Dat biedt dus een goede richtlijn.

De auteur werkt bij HVK Stevens Belastingadvies. Reageren? fiscaal@refdag.nl