Voorstel voor afschaffing discretionaire bevoegheid speelt in op onvrede kiezers
Uitzonderingen bevestigen de regel. Dat is in het hele leven zo. Dat geldt ook de asielprocedure. Er zijn gevallen waar volgens het boekje maar één oplossing voor is: het land uit. En dan komt het toch voor dat iedereen aanvoelt: dit is misschien wel rechtvaardig, maar niet barmhartig. Dan is er behoefte aan een ontsnappingsmogelijkheid.
Die uitweg is er. De staatssecretaris van Justitie kan dan gebruik maken van zijn discretionaire bevoegdheid. Daardoor heeft hij de vrijheid om in concrete gevallen naar eigen inzicht een besluit te nemen. Zo kan vanuit Den Haag een stokje worden gestoken voor de uitzetting van een uitgeprocedeerde asielzoeker.
Vrij recent maakte staatssecretaris Mark Harbers (VVD) gebruik van deze bevoegdheid toen hij op de valreep, onder grote druk, besloot dat de Armeense kinderen Lili en Howick toch in Nederland mochten blijven. Wat langer geleden gebeurde hetzelfde met de Angolese jongen Mauro, het verwesterde meisje Sahar en de Kosovaarse scholier Taida Pasic.
De VVD wil nu dat deze discretionaire bevoegdheid wordt afgeschaft. Daarmee zou dan ook een einde komen aan discussie in de maatschappij over uitzonderingen. De bewindsman kan dan alleen maar handelen binnen de heldere, wettelijke kaders.
De drie andere regeringspartijen, CDA, D66 en ChristenUnie, steunen dit plan niet. Schrijnende gevallen zijn niet in regels te vangen, vinden zij. Daarom moet een staatssecretaris altijd kunnen ingrijpen.
Toch zijn er vragen te stellen. In de eerste plaats valt te betwijfelen of het in de recente, publiek bekende gevallen echt ging om schrijnende situaties die niet passen binnen de regels. Of ging het om het zwichten voor de maatschappelijke druk?
Ook al was er veel voor te zeggen om de twee Armeense kinderen in Nederland te laten blijven, de staatssecretaris besloot daar vooral toe vanwege de enorme commotie. Hetzelfde gold voor Mauro. Met andere woorden: ging het hierbij om het tonen van barmhartigheid of om het wegnemen van onvrede bij een deel van de bevolking?
Anderzijds is er de vraag of met het afschaffen van de discretionaire bevoegdheid werkelijk zoveel verandert? Elke bewindsman heeft altijd de mogelijkheid om af te wijken van bestaande regels als daarvoor naar zijn inzicht goede gronden zijn.
Het idee van de VVD om de discretionaire bevoegdheid af te schaffen, lijkt vooral een poging om in te spelen op onvrede bij kiezers over de immigratiepolitiek, waar vooral de PVV van profiteert. Zo kruipen de liberalen om electorale redenen in de richting van Wilders. Het is goed dat de drie andere regeringspartijen daar een stokje voor steken. Belangrijker is nog dat bij het optreden van de overheid rechtvaardigheid en barmhartigheid in evenwicht moeten zijn. De discretionaire bevoegdheid is een middel om dat evenwicht te bewaren.
