Door Sessions de laan uit te sturen steekt de president een spaak in het wiel van het onderzoek naar de Russische connectie. De taken van Sessions worden voorlopig waargenomen zijn stafchef, Matthew Whitaker. Die staat kritisch tegenover het Ruslandonderzoek.

Welbewust heeft Trump met zijn verzoek aan Sessions gewacht totdat de Congresverkiezingen voorbij waren. Hij wist dat een eerder ontslag de verkiezingsuitslag voor de Republikeinen zou kunnen schaden. Sessions oogst bij rechtse kiezers respect vanwege zijn strikte immigratiebeleid.

Maar langer wachten kon Trump niet. De houding van de minister van Justitie ten aanzien van het Ruslandonderzoek hing hem al maanden de keel uit. Sessions bemoeide zich daar niet mee, omdat hij zelf tijdens de campagne van Trump voor het presidentschap een paar keer contact had gehad met de Russische ambassadeur Sergej Kyslak. Om iedere schijn van partijdigheid te vermijden had Sessions de ministeriële verantwoordelijkheid voor het Ruslandonderzoek overgedragen aan onderminister Rod Rosenstein.

Dat nam Trump hem zeer kwalijk. Hij verweet Sessions gebrek aan loyaliteit en vond zijn terugtrekking uit het onderzoek „onverantwoord.” Meer dan eens riep hij de minister op een einde te maken aan „de heksenjacht” van speciaal aanklager Mueller. Die ging daar niet op in. „Wat voor man doet dat?” zei Trump recent in een tv-interview.

Woensdag zag Trump zijn kans schoon. Sessions kreeg ’s morgens te horen dat de president wilde dat hij vertrok en hij diende daarom die middag zijn ontslagbrief in bij John Kelly, de stafchef van de Amerikaanse president. Daarin schreef Sessions: „Het belangrijkste is dat we in mijn tijd als minister van Justitie de rechtsstaat hebben hersteld en in stand hebben gehouden.”

Met dit ontslag probeert Trump greep te krijgen op het onderzoek van speciaal aanklager Mueller. Voor Trump is dat urgent. Inmiddels zijn vier van zijn medewerkers door Muller aangeklaagd en door de rechter veroordeeld. Bekend is dat een aanklacht tegen Trumps zoon Donald jr. in voorbereiding is.

De voorlopige plaatsvervanger van Sessions, Whitaker, staat heel kritisch tegenover de aanpak van Mueller. Hij vindt dat die zich uitsluitend moet bezighouden met de vraag naar de Russische inmenging in de verkiezingen. Onderzoek naar de financiële handel en wandel van de president valt daar volgens Whitaker buiten. „Die rode lijn moet Mueller niet passeren,” zei hij onlangs.

Politiek commentatoren stellen dat de president met het ontslag van Sessions een spaak in het wiel van Muellers onderzoek steekt. Een opiniestuk dat Whitaker vorig jaar schreef is een veeg teken: „Ik voorzie een scenario waarin Jeff Sessions wordt ontslagen, waarna een nieuwe minister van Justitie Bob Mueller niet ontslaat, maar diens budget zo ver terugschroeft dat zijn onderzoek bijna tot stilstand komt.”

Miljoenen

Met dat in het achterhoofd krijgen de woorden van president Trump, woensdag, een extra lading: hij klaagde dat het onderzoek inmiddels miljoenen heeft gekost.

De Democratische leider in de Senaat, Chuck Schumer, noemde de timing van het besluit om Sessions te vervangen „verdacht.” Schumer waarschuwde Trump dat een poging om het onderzoek te hinderen tot een „grondwettelijke crisis” zal leiden. Schumer wil dat Whitaker zich, net als Sessions, terugtrekt uit het onderzoek „vanwege zijn eerdere opmerkingen, waarin hij ervoor pleitte de bekostiging van het onderzoek stop te zetten.”