Theoloog des Vaderlands Stefan Paas: Wees duidelijk in publieke debat
Laat je stem als theoloog duidelijk horen in het publieke domein, zegt de kersverse Theoloog des Vaderlands, prof. dr. Stefan Paas. „Wees niet bang of behept met valse bescheidenheid, maar trek ook geen grote broek aan. Even belangrijk is dat je je verhaal deelt met je directe omgeving.”
Prof. Paas kreeg de eretitel zaterdag tijdens de Nacht van de Theologie. Hij is verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam als hoogleraar missiologie en interculturele theologie en aan de Theologische Universiteit Kampen als hoogleraar missiologie en directeur-hoogleraar van het onderzoekscentrum Center for Church and Mission in the West (CCMW). Momenteel houdt Paas zich naast zijn publicatie- en onderwijsverplichtingen bezig met ”The Amsterdam Project”, dat deel uitmaakt van een groot onderzoek naar het christendom in een aantal grote steden wereldwijd. Dit onderzoek vindt plaats in Amsterdam, Boston en Vancouver, terwijl er onderhandelingen zijn met andere steden. Paas coördineert het onderzoek in Amsterdam. Daarnaast is de hoogleraar ouderling in de Amsterdamse kerk Via Nova, waar hij regelmatig voorgaat.
Wat gaat er veranderen in uw drukke leven?
„Niet zo veel hoor. Ik heb mijzelf gekarakteriseerd als beschouwend en analytisch. Als Theoloog des Vaderlands zal ik mij meer bemoeien met het publieke debat en de theologische dimensies hiervan. Maar ik was al veel actief in de media. Ik vermoed dat ik betrokken zal worden bij meer lopende debatten.”
De keuze is zaterdag mede op u gevallen vanwege uw nadrukkelijke aanwezigheid op Twitter.
„Dat klopt. Twitter is een bij uitstek geschikt medium om te weten wat er allemaal speelt in de samenleving. Je komt er relatief veel wetenschappers, journalisten en opinieleiders tegen. Ik ontmoet er veel mensen waar ik van kan leren, juist omdat ze vaak heel anders tegen dingen aankijken. Je bereikt ook met thema’s van kerk en geloof een veel breder publiek.”
Prof. Borgman kritiseerde zaterdag de zelfmarginalisering van de theologen.
„Helemaal mee eens. Er heerst onder theologen vaak een gevoel: sorry dat we bestaan; niemand zit op ons te wachten, we zijn irrelevant. Dat kan ook een zichzelf vervullende profetie worden. Dat hoeft helemaal niet, als je maar goed uitlegt wat je als theoloog doet. Theologie is een prachtig en heel belangrijk vak. Je hebt het immers over God en geloof.”
Dezelfde Borgman zei dat theologen vaak bang zijn om duidelijke taal te spreken.
„Ook dat herken ik helemaal. Niemand zit te wachten op een vage, esoterische taal, die niemand begrijpt. Zeg waar het op staat, als je maar je niet de indruk wekt de mensen de les te lezen.”
U staat bekend om het niet willen opdringen van de boodschap van het Evangelie. Komt u dat van pas in deze nieuwe rol?
„Absoluut. Het christendom is in de Europese cultuur belast met dwang, macht en kolonialisme. Dat heeft terecht kwaad bloed gezet. In Johannes 6 lezen we van de discipelen dat ze de rede van Jezus hard vinden. Maar dan komt Jezus niet met een groeiplan, maar zegt heel simpel: wilt ú ook niet weggaan? De discipelen antwoorden dan: Nee, want U hebt de woorden van het eeuwige leven. Deze passage wordt weinig geciteerd in missionaire kringen. Maar daar begint wel het getuigen. Het getuigen komt voort uit een existentiële ontmoeting midden in de botsing van het leven. De discipelen laten weten dat ze híér voor anker willen gaan. Zo zie ik het ook. Het Evangelie heeft zo’n kracht dat je daarvoor geen dwang nodig hebt.”
Een van de geluiden zaterdag was: waar blijven de theologen bij het praatprogramma Pauw?
(Lachend.) „Tja, is dat normatief geworden? Ik maak me er niet zo druk over. Als Pauw interesse heeft in de Theoloog des Vaderlands, weet hij mij wel te vinden. Maar ik denk dat de interesse uit die hoek erg gering is. We moeten het ook niet overdrijven. We hebben een goed verhaal te vertellen, ook in het publieke debat, maar het is net zo belangrijk dat we dat vertellen aan onze buren en aan de mensen om ons heen.”
De Nacht van de Theologie ging over ”God is terug”. Is dat waar?
„De sfeer is wel aan het veranderen. Ik werd bijvoorbeeld gebeld door de NRC vanwege de reacties op het CBS-onderzoek vorige week. In deze krant komt je soms ook antireligieuze geluiden tegen, maar bij een jonge generatie journalisten zie je voorzichtig een openheid voor het geloof. God komt meer ter sprake in het maatschappelijk debat. Zeker bij een jonge generatie is er een toenemende onbevangenheid en zelfs ook nieuwsgierigheid.”