De EU-top begint woensdagavond om 19.00 uur en loopt door tot donderdagmiddag. Op de agenda staan onderwerpen zoals gezamenlijke grenswacht en asielbeleid. Maar het onderwerp waar het meest naar wordt uitgezien is toch de brexit: de uittreding van Groot-Brittannië uit de Europese Unie.

Wat komt er op tafel?

In elk geval een diner, maar dat wordt pas geserveerd als de Britse premier May weg is. De EU-leiders willen onder het eten bespreken hoe zij zich in de onderhandelingen willen opstellen tegenover het Verenigd Koninkrijk.

Voorafgaand zal premier May de regeringsleiders bijpraten over wat er tot nu toe is bereikt. Het is onduidelijk wat ze gaat zeggen. Volgens media die de onderhandelingen van dichtbij volgen, is er nog geen afgerond voorstel.

Vorige week waren er geluiden dat 85 procent van het akkoord rond is. Maar die 85 procent bevat voor een groot deel laaghangend fruit: afspraken die ambtenaren relatief makkelijk hebben kunnen maken. Daarvoor hoef je de EU-regeringsleiders niet bij elkaar te roepen. De pijn zit vooral in die 15 procent.

In principe kan er met het oog op de top woensdagavond nog een doorbraak komen. Dan zou May haar collega’s nog voor het diner op een verrassing kunnen trakteren. Het zal niet de eerste EU-top zijn waar heel onverwachte dingen gebeuren.

Wat zit de echte pijn?

Deze pijn ligt al vanaf het eerste moment rond de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Momenteel bestaat die grens eigenlijk niet. Mensen en goederen gaan voortdurend over en weer.

Het plan is om dit zo te laten tijdens een overgangsperiode tot eind 2020. Maar vroeg of laat moet er dus wel een oplossing komen voor dit vervelende punt.

En toch is dit nog niet alles. De EU en Groot-Brittannië zijn het niet eens of dit uitstel alleen moet gelden voor Noord-Ierland of voor het hele Verenigd Koninkrijk. Als de Britten hun zin krijgen, kunnen EU-burgers tot eind 2020 hun Schotse whisky voor dezelfde prijs blijven drinken. Als de EU haar zin krijgt, blijft alleen de Noord-Ierse whiskey tegen dezelfde voorwaarden beschikbaar.

Wat zijn de verwachtingen van de top?

Rond de brexit zijn de verwachtingen erg laaggespannen. Ook bronnen die dicht op de onderhandelingen zitten, melden geen nieuws.

In Westminster (het politieke centrum van Groot-Brittannië) groeit de onrust. De zogeheten brexiteers roeren zich steeds luider en spreken over „verraad van de kiezer.” Ze vinden dat premier May te veel toegeeft. Als deze EU-top voor May teleurstellend verloopt, zouden haar tegenstanders weleens een stemming voor een nieuwe leider kunnen uitlokken. Dat zou het proces compleet onvoorspelbaar maken.

Wat is vanaf nu het tijdpad?

Het aftellen kan nu wel beginnen: er resten nog 163 dagen tot het Britse afscheid op 29 maart. Zodra de EU-leiders het eens zijn over een plan, moeten het Europees Parlement en het Britse Lagerhuis het nog goedkeuren. Dat heeft tijd nodig.

De ervaring leert echter dat zaken die zo belangrijk zijn, nooit een dag te vroeg komen. Alles en iedereen zal letterlijk de laatste minuut willen benutten om nog verbeteringen aan te brengen. Wie dus echt wil weten hoe de brexit gaat verlopen, zal mogelijk nog heel lang geduld moeten oefenen.