Gevoel voor timing hebben ze beslist op het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit. Precies op dierendag stuurt minister Carola Schouten haar ”dierenwelzijnsbrief” naar de Kamer: een overzicht van voorgenomen maatregelen, voorafgegaan door een bredere visie op wat dierenwelzijn nu precies is.

Die visie licht ze in haar werkkamer in het fraaie ministerie aan de Bezuidenhoutseweg graag toe. „Dieren zijn in mijn optiek schepselen die wij mensen mogen gebruiken. Tegelijk hebben we ook de plicht ze met respect te bejegenen, al moeten we niet zover gaan dat we ze menselijke eigenschappen gaan toedichten. Er blijven grote verschillen tussen mens en dier.”

U schrijft de Kamer een brief met nieuwe maatregelen op dierenwelzijnsgebied. Doen wij het slecht op dit terrein? Nederland is toch juist koploper als het om het welzijn van dieren gaat?

„Onze boeren doen het goed, ook als je ons met andere Europese landen vergelijkt. Dat neemt niet weg dat er altijd zaken beter kunnen. In de Bijbel staat dat je een dorsende os niet mag muilbanden. Wij lezen die tekst vaak overdrachtelijk. Maar hij is ook in letterlijke zin waar: je mag een dier niet kwellen.

In mijn brief noem ik een aantal zaken die beter kunnen: nog sterker inzetten op het voorkomen van stalbranden, verbetering van het transport van dieren, het sterftecijfer onder jonge dieren, kuikens, biggen, kalveren, terugdringen.”

Wat boeren vaak steekt, is niet zozeer dat wij in Nederland strenge normen hebben, maar wel dat we eieren uit Oekraïne importeren en vlees uit Amerika, waarvan we nauwelijks weten onder welke omstandigheden ze geproduceerd zijn.

„Daarom wil ik het punt van dierenwelzijn graag meenemen in internationale besprekingen over handelsverdragen. Ja, dat is heel moeilijk. En het controleren van de productiewijze in andere landen, vooral die buiten Europa, is lastig. Maar als ík er in internationale overleggen niet over begin, dan weet ik zéker dat er geen aandacht voor komt.”

Een lastig punt voor agrariërs is dat de overheid álles lijkt te willen: én verbetering van dierenwelzijn én vermindering van ammoniakuitstoot. Soms strijden die doelen met elkaar.

„Al snel na mijn aantreden als minister kregen we hierover, op het departement, een discussie. Want natuurlijk liggen hier moeilijke vragen. Vanuit emissieoogpunt kunnen koeien het beste de hele dag op stal staan. Maar willen we dat? Nee, een koe hoort lekker buiten te lopen, in het groene gras. Dat is fijner voor het dier en past helemaal bij Nederland. Maar hier ligt inderdaad een groot spanningsveld.”

Kunt u boeren niet wat meer duidelijkheid geven? Wat heeft nu prioriteit: emissiereductie of dierenwelzijn? Een agrarische ondernemer wil toch voor, zeg maar, de komende tien jaar weten wat er van hem verwacht wordt?

„Die vraag snap ik heel goed. Het komende voorjaar willen we proberen méér richtinggevend te zijn. Zo van: dit zijn de stalsystemen die passen bij onze visie en onze ambities.

Preciezer kan ik daar op dit moment niet over zijn. Ook al omdat er nu nog druk wordt onderhandeld aan de zogeheten klimaattafels. De conclusies die daar getrokken worden, zullen mogelijk ook gevolgen hebben voor emissies en stalsystemen.”

In uw brief lijkt u consumenten een sleutelrol toe te kennen in de transitie naar diervriendelijker produceren.

„Waar ik onder meer de vinger bij wil leggen, is dat je als burger niet zomaar kunt zeggen: Dierenwelzijn, dat moet de boer maar regelen. Nee, ook als consument heb je een verantwoordelijkheid, namelijk om, voor zover dat in jouw vermogen ligt, de juiste producten te kopen. Ook als die misschien iets duurder zijn.

Overigens spelen bij een diervriendelijker productiewijze allerléí maatschappelijke groeperingen een rol. Ook de voedselverwerkende industrie. Blijft zij in bepaalde levensmiddelen eieren uit Oekraïne verwerken of kiest zij voor meer verantwoord geproduceerde eieren?

Nog even en je kunt als consument op je app zien wat er in een bepaald product zit en hoe het bereid is. Die ontwikkelingen gaan heel snel, hoor. Het lijkt mij verstandig als bedrijven zich op die ontwikkelingen grondig voorbereiden.”

Consumenten, dierenbeschermers en boeren lijken elkaar soms maar moeilijk te begrijpen en te bereiken.

„Ik zou daarom graag een brede dialoog tot stand brengen tussen al deze groepen. Want het gaat er in maatschappelijke discussies in ons land weleens heet aan toe. Het thema dierenwelzijn is sterk gepolariseerd.

Hoe dat debat eruit moet komen te zien, dat zijn we nog aan het uitwerken. Wat mij betreft worden het niet zomaar wat gesprekjes ergens in een klein kringetje.

Hoe dan ook, ik ben ervan overtuigd dat echt naar elkaar luisteren vruchtbaarder is dan met de koppen tegen elkaar aan staan.”

Een deel van uw brief gaat over het fokken van gezelschapsdieren. Heeft dat ook met dierenwelzijn te maken?

„Jazeker. Door het fokken op extreme vormen en eigenschappen zijn er bij sommige gezelschapsdieren flinke gezondheidsproblemen ontstaan. Bij bepaalde kattenrassen is door het fokken op platte snuiten de ademhaling van deze dieren belemmerd. Denk ook aan het bewust fokken op lichamelijke afwijkingen, zoals korte pootjes of een naakte huid. Met het creëren van nieuwe rassen enkel voor het plezier van de mens toon je geen respect voor de integriteit, de gezondheid en het welzijn van het dier.”

Niet alleen vee, ook huisdieren moeten goed verzorgd worden. U schrijft dat u werkt aan een zogeheten ”positieflijst” voor gezelschapsdieren. Moeten kinderen bang zijn dat ze straks geen konijn, chinchilla of kat meer mogen houden?

„Ik wil inderdaad toe naar de lijst van huisdieren die je wel en die je niet mag houden. We zijn hard bezig om dat beter af te bakenen. En daarbij is dan niet het enige criterium: wat vind ik als burger leuk en interessant? Maar ook: kan dit dier door een leek wel gehouden worden zonder grote schade voor zijn welbevinden?

Maar nee, kinderen hoeven, haha, niet bang te zijn dat ze in de dierenwinkel geen konijn meer kunnen kopen.”

Maatregelen dierenwelzijn

Dieren houden is niet vrijblijvend. Dat geldt voor boeren en andere ondernemers in de veehouderijketen én voor de particulier met een hond, kat of ander huisdier. Ook de consument die bijvoorbeeld vlees of eieren in zijn winkelmandje legt, maakt daarbij keuzes die het welzijn van dieren raken.

Het kabinet wil de discussie over dierenwelzijn in de samenleving stimuleren en is met diverse branches in gesprek. Als het nodig is, worden regels aangescherpt. Een overzicht van enkele maatregelen die minister Schouten in haar brief aan de Tweede Kamer noemt.

Veehouderij

• Het transport van dieren moet zo veel mogelijk worden verminderd, bijvoorbeeld door varkens in Nederland te slachten in plaats van ze levend te exporteren.

• Bij overtreding van transportregels gaat controleorganisatie NVWA sneller sancties opleggen in plaats van eerst waarschuwingen uitdelen.

• Er komen wettelijke eisen voor de brandveiligheid in nieuwe en bestaande stallen.

• De sterfte onder jonge geiten en onder biggen en kalveren moet omlaag.

Particulieren

• Dieren die iedereen gemakkelijk kan houden, komen op een ”positieflijst” te staan. Wie andere dieren in huis wil hebben, moet aan extra voorwaarden voldoen. Voor het houden van sommige dieren komt er een verbod.

• Er komt een witte lijst van betrouwbare fokkers en handelaren.

• Door voorlichting worden mensen aangespoord om gezondheid voorop te zetten bij de keuze van een hond of kat, en niet het uiterlijk.

• De identificatie en registratie van honden worden verbeterd. Vanaf 2020 mogen alleen dierenartsen en geregistreerde ”chippers” nog geboortes registreren, in een zogeheten hondenpaspoort.

• De Dierenbescherming onderzoekt met steun van minister Schouten of er een keurmerk voor kleinschalige hondenfokkers kan komen.

• Dieren waarvan de staart is gecoupeerd, mogen niet meer aan tentoonstellingen meedoen.

• Het kabinet ziet af van een landelijke chipplicht voor katten. Het is te duur en handhaven is te ingewikkeld.

Handel

• Internationaal maakt Nederland zich sterk voor afspraken over dierenwelzijn in associatie- en handelsakkoorden.