Slechts één universiteit –Radboud Universiteit Nijmegen– biedt een keuzevak aan waarin de zorg in de laatste levensfase voldoende aandacht krijgt. Dat blijkt uit een recente studie van Leyden Academy on Vitality and Ageing, een kennisinstituut dat wetenschappelijk onderzoek doet om de kwaliteit van leven van oudere mensen te verbeteren.

De onderzoekers stelden een checklist op van onderdelen die volgens experts cruciaal zijn voor de zorg aan palliatieve patiënten. Die vergeleken ze met een blauwdruk van medische opleidingen waarin de leerdoelen voor geneeskundestudenten zijn vastgesteld door de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra.

Vooral de psychologische en spirituele kant en zelfreflectie krijgen weinig aandacht. Bij dat laatste onderdeel denken artsen in opleiding bijvoorbeeld na over de vraag wat de zorg in de terminale fase voor hen betekent als mens en als arts. „Als mens kan dat je raken, terwijl je als arts ook een professionele rol te vervullen hebt”, legt onderzoeker Josefien de Bruin uit.

Gesprekstechniek

Toekomstige artsen leren in hun studie ook niet altijd voldoende over communicatie en gesprekstechnieken. Datzelfde geldt voor de oorzaak en behandeling van klachten en juridische en ethische vragen rond het levenseinde.

De onderzoeker denkt dat iedereen palliatieve zorg wel belangrijk vindt en ervan uitgaat dat het daarom wel voldoende naar voren komt in de opleiding. Maar dat is dus niet het geval. „Vaak komt het wel ergens in de studie aan de orde. Maak je er een apart vak van, dan krijgen toekomstige artsen handvatten aangereikt om goede levenseindezorg te verlenen. Dat is belangrijk omdat elke arts te maken heeft met patiënten in de terminale fase.”

In landen zoals Zwitserland en het Verenigd Koninkrijk hebben geneeskundeopleidingen dergelijke vakken al opgenomen in het lesprogramma. „Onze hoop is dat levenseindezorg ook in het Nederlandse onderwijs de aandacht krijgt die hij verdient. Niet alleen voor de artsen, maar ook voor de patiënten, die goede zorg moeten krijgen”, zegt De Bruin. De aanbevelingen zijn intussen aangeboden aan de universiteiten.

Pleidooi

Longarts Sander de Hosson noemt de bevindingen op Twitter „zeer herkenbaar.” Hij valt het pleidooi bij: „Tijd dat alle universiteiten van palliatieve zorg een basisvak maken in de opleiding tot arts. Dat verdienen de patiënten die deze aanstormende dokters gaan behandelen.”

Volgens de arts vindt iedereen palliatieve zorg belangrijk, maar komt het slechts versplinterd terug in de opleiding. „Welke faculteiten pakken dit op en plaatsen #palliatievezorg centraal in de opleiding geneeskunde?”