Wie zijn de spelers?
Aan de ene kant staan de Verenigde Staten. Aan de andere kant van de streep de Europese Unie, Japan, China, Zuid-Korea, Australië, Brazilië en Rusland. Het zwaartepunt van de heffingen komt te liggen op staal uit Brazilië en Azië. Mexico en Canada, die met de VS de vrijhandelszone Nafta vormen, zijn uitgezonderd van de Amerikaanse maatregelen. Ook opkomende landen met een zeer laag aandeel in de totale staalproductie zijn vrijgesteld van de heffingen.

Welke stappen zijn mogelijk?
In eerste instantie klagen bij de WTO, zoals staalproducenten als de EU, Japan, Zuid-Korea en Australië al hebben aangekondigd. Grond voor de klacht is het onrechtmatige beroep van de VS op een procedure om de eigen industrie te beschermen. Deze regeling mag alleen worden gebruikt in situaties waarin het bedrijfsleven plat ligt door een stortvloed aan goedkope importen. Volgens de klagers is hiervan geen sprake.

Grote kans dat een klacht kans van slagen maakt, meldde de Britse zender BBC gisteren. Probleem is echter dat de molens van de WTO langzaam malen. Intussen zouden de EU en andere getroffen landen kunnen terugslaan met invoerbeperkende maatregelen op andere goederen. Maar daarvoor moet de WTO weer toestemming geven. En daar gaat weer anderhalf jaar overheen.

Wat zijn de gevolgen?
Europese en Aziatische staalproducenten vrezen dat het moeilijk, zo niet onmogelijk zal worden staal te verkopen in de VS. Ongeveer een kwart van het door Europa uitgevoerde staal (4 miljoen ton) heeft deze markt als bestemming. Daarnaast is Brussel bijzonder bezorgd dat Aziatische en Oost-Europese producenten hun staal nu in de Europese Unie gaan dumpen.

Is het Amerikaanse bedrijfsleven blij?
De meeste bedrijven die staal als grondstof nodig hebben, zijn allesbehalve gelukkig met deze ontwikkeling. Volgens de lobbygroep Consuming Industries Trade Action Coalition zullen de tarieven meer banen kosten dan de staalindustrie beweert dat ze zullen opleveren. Zo zouden autofabrikanten onderdelen wel eens in het buitenland kunnen laten vervaardigen. De staalproducenten spreken dit tegen. Volgens het American Iron and Steel Institute zal de doorwerking in de consumentenprijzen minimaal zijn, en is er geen sprake van een betekenisvol banenverlies.

Is de Amerikaanse staalindustrie verouderd?
Volgens de sector volstrekt niet. Integendeel, de Amerikaanse staalindustrie zou de minst beschermde zijn ter wereld en ook nog eens de meest efficiënte. Afgelopen vier jaar zijn 31 bedrijven over de kop gegaan. De Amerikanen wijten dat aan goedkope import, die mogelijk wordt gemaakt doordat het buitenland de staalsector subsidieert. Critici in eigen land vinden wel degelijk dat de staalindustrie al jaren in een deplorabele toestand verkeert. Het productieapparaat is verouderd, er is sprake van een overcapaciteit aan productiemiddelen en de industrie produceert veel te duur.

Is de staalrel een geïsoleerd verschijnsel?
Nee, ook op andere terreinen hebben Brussel en Washington nog een appeltje met elkaar te schillen. Onlangs verklaarde de WTO een Europese klacht uit 1997 gegrond. Volgens Brussel kwam een bepaalde Amerikaanse belastingvoorziening neer op een verkapte exportsubsidie, en dat is verboden. Daarop stelde Washington de regels een beetje bij, maar onvoldoende om de Europeanen tevreden te stellen. Momenteel wacht de EU af welke strafmaatregelen het Amerikaanse goederen mag opleggen van de WTO.

Een succes voor de VS was de klacht tegen een importverbod van de EU op vlees van runderen die met groeihormonen waren behandeld. Hier weigerde Brussel het hoofd in de schoot te leggen. Als gevolg daarvan heft Washington sindsdien importsancties op sommige goederen die uit EU-landen komen. Beide economische grootmachten voeren moeizame onderhandelingen over dit onderwerp.