Om antwoorden te vinden op nieuwe en verantwoorde vormen voor die „geloofsoverdracht” had donderdag en vrijdag in Kampen een internationale conferentie plaats met als thema ”Education, Formation, and the Church” (”Onderwijs, vorming, en de kerk”). Zo’n zeventig theologen, christelijke leraren, opvoedkundigen en onderwijsdeskundigen waren bij elkaar voor het uitwisselen van ideeën. Het congres was georganiseerd door de theologische universiteiten in Apeldoorn (TUA) en Kampen (TUK), samen met Driestar educatief, de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) en Hogeschool Viaa Zwolle.

Nieuwe verwachtingen

„Deze conferentie is geslaagd als wij vrijdag naar huis gaan met nieuwe perspectieven en dus vernieuwde verwachtingen voor een toekomstige kerk, waarin ook de jongere generaties zijn vertegenwoordigd”, zei conferentievoorzitter prof. dr. Bram de Muynck donderdag. Hij is lector christelijk leraarschap aan Driestar educatief en bijzonder hoogleraar christelijke pedagogiek aan de Theologische Universiteit Apeldoorn.

Prof. De Muynck beschreef hoe sommigen in de kerk op de ontkerstening reageren met allerlei vernieuwingen, anderen het zoeken in het krampachtig bewaren van tradities en een derde groep de ontwikkeling ziet als oordeel van God en daarom niks doet. Volgens prof. De Muynck kan de overdracht van het christelijk geloof niet langer alleen plaatsvinden via prediking en catechisatie, vooral ook omdat terdege rekening moet worden gehouden met de moderne media. Deze hebben de rol van „vierde opvoeder” gekregen, naast gezin, school en kerk.

Bedachtzaam lezen

Prof. dr. David I. Smith, directeur van het Kuyers Institute for Christian Teaching and Learning aan Calvin College in Grand Rapids (VS), laakte in zijn lezing de „onterechte opvatting” dat leren het inpompen van theoretische kennis is die dan in de praktijk moet worden toegepast. De Amerikaanse hoogleraar hield een sterk pleidooi voor het langzaam en bedachtzaam lezen van „teksten uit echte boeken”, en het lezen vanaf de schermen van laptops of tablets –dat vluchtig en oppervlakkig lezen oplevert– terug te dringen. Verwijzend naar Dietrich Bonhoeffers boek ”Leven met elkaar” bepleitte prof. Smith ook de waarde van gemeenschapsvorming onder studenten.

Prof. dr. F. P. Kruger, hoogleraar praktische theologie aan North West University in Potchefstroom (Zuid-Afrika), beschreef hoe Zuid-Afrikaanse kerken in de turbulentie van culturele en sociale veranderingen steeds zoeken naar nieuwe modellen voor het vormen van predikanten. Hij bepleitte een goed doordacht curriculum (leerprogramma), dat is gebaseerd op recent onderzoek en waarbij zingeving belangrijker wordt geacht dan kennis.

Met de Hebreeënbrief als voorbeeld benadrukte prof. Kruger het belang van de preek als instrument voor onderwijs en vorming. „De schrijver van de Hebreeënbrief sluit aan bij de aanwezige kennis van de lezers en probeert deze dan stap voor stap, beetje bij beetje, niet alleen te vormen, maar vooral ook te hervormen of te transformeren naar wat zij zouden moeten begrijpen. De innige relatie tussen theologie en praktijk in de Hebreeënbrief leert in ieder geval dat theologie niet abstract, maar altijd met het oog op het dagelijks leven moet plaatsvinden. Daarom kan ook een openbare theologische faculteit nooit zonder de vakken praktische of pastorale theologie.”

Gehoorzaam luisteren

Eveneens met de Hebreeënbrief als leidraad ging prof. dr. M. J. Kater, hoogleraar praktische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA), in op de verhouding en volgorde van liturgie en theologie. In het debat Rome-Reformatie verdedigden rooms-katholieke theologen tegenover protestantse theologen het primaat van de liturgie boven de theologie. Hiertegenover stelde de Apeldoornse hoogleraar de „les van de Hebreeënbrief”, die het spreken Gods voorop stelt en daarmee het gehoorzaam luisteren als noodzakelijke voorwaarde ziet voor een goed onderscheidingsvermogen. Volgens prof. Kater laat de Hebreeënbrief de juiste volgorde zien: eerst het spreken Gods, en vanuit de luisterhouding volgen dan in wederzijdse wisselwerking de theologie en de liturgie, waarna het gehoorde in de praktijk moet worden gebracht.

Prof. dr. R. Kuiper, rector van de Theologische Universiteit Kampen, sprak donderdagavond over het christelijk onderwijs in Nederland toegespitst op de maatschappelijke opdracht tot burgerschapsvorming.