In het Moral Compass Project werken onderzoekers van de PThU samen rondom „vragen als: is er zoiets als een hoogste norm waar ons bestaan aan moet voldoen? Kunnen we die kennen, of moeten we de standaard waaraan ons leven moet voldoen helemaal zelf bepalen? Is de norm voor goed en kwaad in elke tijd en cultuur weer anders?”

Vijf onderzoekers van de PThU zijn bij het project betrokken. Behalve Maarten Wisse zijn dat Theo Boer, Petruschka Schaafsma, Pieter Vos en Klaas-Willem de Jong. Daarnaast worden er zes postdocs en promovendi aangesteld die delen van het project uitvoeren. De totale looptijd is zes jaar. „De werving van kandidaten gaat in september van start.”

Gezin

Antwoorden op de genoemde vragen hebben directe praktische relevantie, aldus de onderzoekers van de PThU vrijdag. „We worstelen in onze samenleving voortdurend met het vinden van gedeelde waarden en normen, vooral als het gaat over handelingen die consequenties hebben voor anderen: mag je zomaar zeggen wat je wilt, ook als anderen daardoor beschadigd worden? Hoe zit het met alle veranderingen in familiekring? Gezinssamenstellingen wisselen in onze tijd veel meer dan vroeger. Wat betekent dat voor onze visie op een gezin? Ook rond het levenseinde woedt een hardnekkige discussie: wie gaat er over ons moment van sterven?”

Veel mensen vinden dat, als we spreken over een universele norm voor goed en kwaad, we het daar met elkaar over eens moeten zijn, vervolgt de protestantse universiteit, met vestigingen in Amsterdam en Groningen. „Aangezien dat duidelijk niet het geval is, kan er dus ook geen universele of goddelijke wet zijn. Toch roept dat ontbreken van een universele standaard voor het goede leven ook onzekerheid op: hoe weet ik dat het goed is wat ik doe? Wanneer ben ik goed genoeg? Tegelijkertijd is er bezorgdheid over mensen die een hoogste norm menen te kennen: die mensen lijken per definitie intolerant. Enerzijds hebben mensen behoefte aan een norm waaraan hun leven moet voldoen, maar anderzijds lijkt zo’n norm altijd op gespannen voet te staan met hun belangen.”

Alternatieven

Het Moral Compass Project bedoelt „wijdverbreide vooronderstellingen rondom moraal uit te dagen en van alternatieven te voorzien”, aldus de PThU-onderzoekers. „Enerzijds gebeurt dat op fundamenteel niveau. Hoe heeft de gedachte van een universele moraal zich door de tijd heen ontwikkeld en waarom is ze verloren geraakt? Het project draagt bij aan het versterken van een ”moreel kompas”, gericht op het goede zonder ons klem te zetten.

Anderzijds verkennen we in het project vanuit drie toegepaste velden wat een ”moreel kompas” zou kunnen bijdragen aan concrete ethische vragen op het terrein van vrijheid van meningsuiting, de notie van de familie en de vragen rondom het levenseinde.”