De agent steekt zijn hand op en maakt vervolgens een gebaar van zijn rechterschouder richting zijn linkerbovenbeen. Ik zit voor in een gedeelde taxi in de Congolese hoofdstad Kinshasa; op de achterbank zit nog drie man. Niemand heeft een gordel om, ik evenmin. Er valt weinig te ontkennen: de agent heeft gelijk.

Mijn taxichauffeur blijkt echter zeker niet van plan halt te houden. Hij kijkt razendsnel in zijn achteruitkijkspiegel, geeft een ruk aan het stuur en wringt zich met piepende banden weer tussen het drukke stadsverkeer. De agent zwaait met z’n geweer en geeft een mep achter op de auto. Hij lijkt vervolgens zijn kansen in te schatten en trekt zich terug.

Een hoop getoeter later schieten we naar de overkant van een loeidruk kruispunt en houden dan even halt. „Bravo!” klinkt er vanaf de achterbank. „Goed gedaan!” De chauffeur stapt met een van de passagiers even uit en neemt de schade op. Die blijkt mee te vallen – een oude bak was de taxi overigens toch al.

Zonder verder misbaar vervolgen we onze tocht. Bij aankomst bij mijn hotel komt de chauffeur echter nog even op het incident terug met de opmerking: „Ik heb je gered, broeder.”

Zijn gelijk is wellicht even groot als dat van de agent. Het reisadvies van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor Congo waarschuwt expliciet voor de wegversperringen van politie en leger in Kinshasa. „Daarbij kunnen ze passanten lastigvallen en bijvoorbeeld geld vragen.”

Dat buitenlandse passagiers daarbij een aantrekkelijk doelwit zijn, behoeft weinig betoog: bij hen valt in de regel het meeste te halen. Onze taxi was zonder mij als passagier vast niet aangehouden: als de politie van Kinshasa op gordels moet gaan letten, heeft ze nog wel wat te doen. Veel auto’s hebben geen eens gordels, althans niet functionerend. Waar hebben we het over: ik heb zelfs auto’s zonder zijdeuren door Kinshasa zien rijden.

Hetzelfde reisadvies weet nog meer fraais te melden over de Congolese veiligheidsdiensten. „Niet alleen criminelen zijn bij de criminaliteit betrokken, maar ook regeringssoldaten en politie. Ze werken soms samen met criminelen. Veiligheidsdiensten kunnen daarnaast mensen afpersen, vooral bij wegblokkades.”

De Congolese politie heeft kortom geen al te beste naam. Hun gezag is navenant. De scènes met heftige discussies tussen passagiers en de dienaren van de wet op straat zijn talloos. Op Twitter circuleert een filmpje van een agent die in Kinshasa een auto wil aanhouden, maar vervolgens hangend aan de open deur een heel eind meegesleurd wordt. De agent houdt het een tijdje vol, maar laat na geduw van de chauffeur uiteindelijk los, belandt op het wegdek, krabbelt overeind en pakt de draad weer op.

Natuurlijk is deze situatie dodelijk voor de orde in het land. Aan de basis ervan ligt het feit dat de veiligheidsdiensten zwaar worden onderbetaald. Vanuit de agent gezien was het dus niet onbegrijpelijk om een taxi met een blanke gast aan te houden, zeker als die ook nog eens geen gordel om heeft. Maar toch was ik gezien het imago van de politie vooral blij met de effectieve ondermijning van het gezag van mijn chauffeur. Bravo!