in een open brief die zij hieronder publiceren. Op het moment waarop landen over de hele wereld een intensief debat voeren over de vraag of het huwelijk moet worden opengesteld voor paren van hetzelfde geslacht, willen wij als wetenschappers aandacht vragen voor de toekomst van het huwelijk in Nederland. De ondertekenaars vertegenwoordigen verschillende academische disciplines waarin het huwelijk onderwerp van studie vormt. Via deze brief willen wij onze zorgen tot uitdrukking brengen over recente trends op het gebied van huwelijk en gezinsvorming in ons land.

Tot in de late jaren tachtig van de twintigste eeuw was het huwelijk in Nederland een florerend instituut. Het aantal gesloten huwelijken was hoog, het aantal echtscheidingen in vergelijking met andere westerse landen laag, het aantal buitenechtelijk geboren kinderen eveneens. Het lijkt er echter op dat juridische en sociale experimenten in de jaren negentig een negatieve invloed hebben gehad op de reputatie van het belangrijkste menselijke instituut.

De afgelopen vijftien jaar is het aantal huwelijken zowel absoluut als relatief duidelijk gedaald. In 1990 werden 95.000 huwelijken gesloten (6,4 huwelijken per 1000 inwoners); in 2003 bleek het aantal gesloten huwelijken gedaald naar 82.000 (5,1 huwelijken per 1000 inwoners). In diezelfde periode is het aantal buitenechtelijk geboren kinderen nadrukkelijk gestegen - in 1989 werd een op de tien kinderen buiten het huwelijk geboren (11 procent), in 2003 was dat al bijna een op de drie (31 procent). Het aantal nooit gehuwden steeg met meer dan 850.000, van 6,46 miljoen in 1990 naar 7,32 miljoen in 2003.

Geen betekenis

Het lijkt erop dat mensen het huwelijk zowel voor zichzelf als voor hun kinderen niet langer van betekenis vinden. Dit is volgens ons een buitengewoon schadelijke ontwikkeling, vooral voor de buitenechtelijk geboren kinderen. Er bestaat namelijk een rijke hoeveelheid sociaal en rechtswetenschappelijk bewijsmateriaal dat het huwelijk de beste setting vormt voor de succesvolle opvoeding van een kind. Een kind dat buiten een gezin met getrouwde ouders opgroeit, blijkt een grotere kans te hebben op problemen op het gebied van de ontwikkeling van de persoonlijkheid, gezondheid, schoolprestaties, ja zelfs de kwaliteit van toekomstige relaties.

De vraag naar de oorzaak (of oorzaken) van het verval van het huwelijk in ons land dient zeker te worden gesteld. In het licht van de intense debatten elders in de wereld over voor- en nadelen van legalisering van het homohuwelijk dient hier te worden opgemerkt dat het beschikbare wetenschappelijke bewijsmateriaal geen definitieve conclusies toelaat over de mogelijke schade die legalisering van het homohuwelijk zou hebben toegebracht aan het traditionele huwelijk. Er zijn echter goede redenen om aan te nemen dat het dalende aanzien van het huwelijk is verbonden met de succesvolle campagne voor legalisering van het homohuwelijk.

Pleitbezorgers van de openstelling van het huwelijk voor paren van hetzelfde geslacht spraken zich immers nadrukkelijk uit voor (in ieder geval juridische) scheiding van huwelijk en de opvoeding van kinderen. In het parlementaire debat benadrukten daarnaast zowel voor- als tegenstanders dat invoering van het homohuwelijk de weg zou vrijmaken voor een gelijkschakeling voor de wet van allerlei verschillende leefvormen.

Naar onze stellige overtuiging is het moeilijk voorstelbaar dat een langdurige, intensieve en uiteindelijk succesvolle mediacampagne die erop gericht was de Nederlandse burger ervan te overtuigen dat huwelijk en ouderschap niets met elkaar te maken hebben en dat trouwen en samenwonen volkomen gelijkwaardige alternatieven zijn uiteindelijk geen sociale gevolgen heeft gehad.

Vraagtekens

Er zijn ongetwijfeld andere factoren die hebben bijgedragen aan het verval van het huwelijk als instituut. Meer wetenschappelijk onderzoek zal nodig zijn om het relatieve belang van al deze factoren in kaart te brengen. Wij willen hier al wel vaststellen dat er genoeg bewijsmateriaal beschikbaar is om serieuze vraagtekens te zetten bij de wijsheid van het streven om het huwelijk in zijn traditionele vorm te ontmantelen.

Belangrijker dan de vraag wat de oorzaken zijn geweest, is de vraag wat wij in ons land kunnen doen om deze schadelijke ontwikkeling te keren. Iedere oplossing dient aan te vangen met een erkenning van het probleem. Wij roepen daarom politici, wetenschappers en opinieleiders ertoe op te erkennen dat het huwelijk als instituut in ons land ernstig in de verdrukking is gekomen en dat vooral de buitenechtelijk geboren kinderen hiervan het slachtoffer dreigen te worden. Het is van groot belang dat er een nationaal debat komt over de vraag hoe het huwelijk weer een bijzondere beschermde positie gegeven kan worden.

De auteurs zijn prof. mr. M. van Mourik, hoogleraar notarieel recht, Katholieke Universiteit Nijmegen; prof. mr. A. Nuytinck, hoogleraar familierecht, Erasmus Universiteit Rotterdam; prof. dr. R. Kuiper, lector samenlevingsinrichting, Erasmus Universiteit Rotterdam; dr. J. van Loon, hoofd onderzoeksschool cultuur en communicatie, Nottingham Trent University; dr. H. Wels, universitair hoofddocent faculteit sociale wetenschappen, VU Amsterdam.