De racefietser op de pas aangelegde brede trottoirs langs de rivier de Moskva. Vriendinnen die selfies maken in het nieuwe park Zarjadje, met uitzicht op het Kremlin. De twee jaar oude metroringlijn die zoeft langs iconische Moskouse gebouwen. Nieuwe bushaltes door de stad. Een jaar oude foodcourt in een wijk buiten het centrum. En overal voelt het alsof de verf, het cement zojuist is opgedroogd.

Wie Moskou zo’n vijf jaar geleden verliet en nu terugkomt, kan naar hartenlust het spel ”Zoek de verschillen” spelen. Zo talrijk zijn de veranderingen.

De sporen van het wilde kapitalisme worden uitgewist. Na de val van het communisme in 1991 was de stad in de ban van de vrije markt, inclusief al zijn uitwassen, die als een octopus om zich heen grepen. Projectontwikkelaars roken geld en zetten megalomane gebouwen neer, waarvoor historische panden werden gesloopt. Kiosken, shoarmatentjes en bloemisten verrezen bij de metrostations.

Met smeergeld werden bouwvergunningen verkregen. De auto kreeg alle ruimte. Asfalt werd het hoofdingrediënt van de stad. Auto’s stonden geparkeerd op de stoep. Voetgangers moesten zich erlangs wringen.

Maar burgemeester Joeri Loezjkov, meer zakenman dan bestuurder, werd te eigenzinnig, vond het Kremlin. Toenmalig president Dmitri Medvedev ontsloeg hem in 2010 en verving Loezjkov door de grijze, stijve Sergej Sobjanin.

Zijn eerste grote zichtbare daad was de gedaantewisseling van Gorkipark, het Central Park van Moskou. Een park waar de Moskoviet met een wijde boog omheen liep vanwege de smoezelige sjasliektentjes en de lawaaiige pretparkattracties. Binnen een jaar werd het park omgetoverd tot een feestlocatie. ’s Winters lag er een kunstijsbaan waar jong en oud graag de schaatsen onderbinden. ’s Zomers zijn er een openluchtbioscoop, volleybalvelden en een strand.

Daar is het niet bij gebleven. Sobjanin heeft haast. Alsof morgen zijn laatste dag als burgemeester is. Wellicht opgejaagd door het WK-voetbal in Rusland deze zomer. Alsof het een beeldenstorm is, verpulverden graafmachines in één nacht zonder aankondiging de kiosken, shoarmatentjes en bloemisten bij de metrostations tot puin. Opgeruimd staat netjes.

De nieuwe metroringlijn met 31 stations lag er binnen vier jaar. Elke dag lijkt ergens wel een nieuw metrostation te openen. Parkeermeters en voetgangerszones leggen de auto aan banden.

Bij de opknapbeurt van de Russische hoofdstad wordt niet gekeken op een paar bomen of een paar roebels. In zes jaar plantte de gemeente naar eigen zeggen 7400 bomen en bijna 117.000 struiken en renoveerde de stad 330 kilometer aan straten. Het nieuwe park Zarjadje, tegenover het Kremlin, kostte 191 miljoen euro. Inclusief concertzaal, botanische tuin en een drijvende brug die zonder ondersteuning afbuigt terug naar het park.

Chocoladefabriek

De gepensioneerde dames Olga en Tatjana (beiden 67) genieten in Zarjadje op een bankje met samengeknepen ogen van de voorjaarszon en het uitzicht. Ze zijn opgetogen over het huidige Moskou. „Met het nieuwe openbaar vervoer zijn we hier in een mum van tijd”, vertellen ze enthousiast. „Schrijf je wel een positief verhaal over ons? Russen zijn niet agressief.”

De stadsplannen worden mede uitgedokterd in een gebouw dat is ontworpen door de Nederlandse architect Rem Koolhaas en huist op het terrein van een voormalige chocoladefabriek in het centrum van de stad. Vervallen plekken zijn ingeruild voor koffiebars, cafés en kantoren.

In deze omgeving werkt adviesbureau KB Strelka mee aan de inrichting van Russische steden. In de gelijknamige bar wijst architect Aleksandra Sytnikova (46) burgemeester Sobjanin niet aan als de grote aanjager. „Het zijn de Moskovieten zelf. Ze reizen over de hele wereld, nemen hun ervaringen mee en willen verandering. De gemeente springt hierop in.”

Dat hoge tempo komt doordat de wereld tegenwoordig razendsnel verandert, verklaart ze. Die voortvarendheid heeft te maken met geld, meent de 48-jarige Nikita Tokarev, directeur van een architectenschool. Nu is het er en kan het beter direct worden uitgegeven. „Dat weet Sobjanin als geen ander. Want straks heeft president Poetin het geld nodig voor zijn raketprogramma”, smaalt hij.

Tokarev ziet alle veranderingen als cadeautjes voor de bevolking. Zodat de Moskovieten niet gaan demonstreren. „Een tevreden bevolking protesteert niet.”

Speciaalbier

Ook buiten het centrum staat het niet stil. Gebieden rond de metrostations krijgen een opknapbeurt, zoals bij halte Partizanskaja. Koffiebar De Ronde Poes opende een jaar geleden in een nieuw gebouw zijn deuren op tien minuten lopen van metrostation Baumanskaja. Rond de bar zijn een café met speciaalbier, een bloemenwinkel en een boetiek. Aan de overkant van de straat een foodcourt, geopend begin 2017, met de Dagestaanse, Georgische en Russische keuken.

In De Ronde Poes maakt barista Andrej Satnokov (32) tijdens het zetten van de espresso dansbewegingen op Amerikaanse jarenzestigmuziek uit de luidsprekers. Als er even geen klant is, puft hij uit op de bank. Satnokov komt uit Perm en vertrok naar de hoofdstad om werk te vinden. De wijk was toen nog als een begraafplaats, vertelt hij. „Niemand wilde hier zijn. Je liet hier alleen je hond uit.”

Zijn verklaring voor de Moskouse metamorfose tot in zijn ogen een meer Europese stad is simpel. „De jonge generatie kijkt naar Europa. We dragen dezelfde mode, luisteren naar dezelfde muziek, kijken naar dezelfde films. Dus verandert de stad mee.”