De goede titels confronteren je op lichtvoetige wijze met je eigen gedrag en geven wijze lessen mee. Ze stimuleren om talenten te gebruiken en daarbij ook de ander op het oog te hebben. De mindere exemplaren doen alsof alles lukt als je maar genoeg in jezelf gelooft. Het ultieme doel is daarbij zelfontplooiing. Over zelfverloochening zul je in dat type lectuur tevergeefs een paragraafje zoeken.

Een boek dat dit jaar in ieder geval meegaat, is het recent verschenen ”Verbonden en vervreemd” van de hervormde theoloog dr. Wim Dekker. Al veel jaren houdt hij zich bezig met de vraag hoe de niet-kerkelijke medemens kan worden bereikt met het Evangelie. De toespraak van Paulus op de Areopagus heeft de auteur aan het denken gezet. Enerzijds sluit de apostel aan bij de denkwereld van de Atheners en citeert hij een van hun dichters. Anderzijds confronteert hij zijn hoorders op onverbloemde wijze met het komende oordeel en de opstanding van Jezus, waarna de meesten van hen afhaken. Voor Dekker is de centrale vraag: Wat moet er aan de orde komen wanneer ik een ander wil vertellen wat het christelijk geloof inhoudt? Natuurlijk moeten er, net zoals Paulus deed, aanknopingspunten worden gezocht om met mensen in gesprek te raken. Maar ook zal eerlijk moeten worden verteld dat God oproept tot omkeer, tot bekering. „We zullen moeten stoppen met het Evangelie zo lief en zo vriendelijk mogelijk voor te stellen”, schrijft Dekker. „We zullen het moeten wagen op de manier waarop Paulus het deed in Athene.”

Bekering vergt van mensen een radicale omkeer, ongeacht in welke tijd ze leven en waar ze ook wonen. En Dekker benadrukt dat we in onze westerse cultuur, waarin mensen zo op zichzelf gericht leven, des te sterker het dwarse van de christelijke boodschap voelen. Hij wijst daarbij onder meer op de grote aandacht in onze maatschappij voor individuele zelfontplooiing. Deze heeft trekken gekregen van een afgod. Zelfverwerkelijking is iets heiligs in een seculiere context. „Zou het kunnen zijn dat mensen in onze cultuur zo weinig ontvankelijk zijn voor het Evangelie vanwege die sterke focus op individuele ontplooiing?” vraagt hij zich af.

Ds. Aart Mak, een predikant die verbonden is aan Radio Bloemendaal, schreef vorig jaar in het Nederlands Dagblad dat hij steeds minder goed kan uitleggen waar het geloof goed voor is. Dat komt doordat de meeste mensen in onze samenleving denken dat ze zonder geloof prima kunnen leven en zich vooral afvragen: Wat zou dat aan mijn leven kunnen toevoegen? Ze zijn bereid alles wat zich aandient in welwillende overweging te nemen, mits het bijdraagt aan het ”project Ik”.

De kwalijke gevolgen van die levenshouding zijn volgens Dekker op veel terreinen aan te wijzen. Zo zijn mensen geneigd relaties te verbreken als ze menen dat die hun ontplooiing in de weg staan. Ouderen en hulpbehoevenden belanden hierdoor in de marge. Ik-gerichtheid komt in elke cultuur openbaar. Maar onze westerse cultuur is wel een extreme variant, met zijn sterk narcistische en egoïstische trekken.

Juist vanwege die overtrokken gerichtheid op het eigen ego in onze samenleving moet de missionaire verkondiging de gelegenheid te baat nemen om confronterend te zijn, vindt Dekker. Wie te lief is voor zichzelf en voor de cultuur krijgt niet helder voor het voetlicht wie God is. „Hij kan nooit een optie, een extra arrangement zijn, waar je al dan niet voor kunt kiezen. Hij bewoont het hele huis of Hij vertrekt.”

Die laatste zinnen blijven resoneren. Dit jaar kijk ik nog eens extra kritisch welke titels er meegaan op vakantie. Dat wat hijgerig aandoende managementboek blijft sowieso thuis.

De auteur is adjunct-hoofdredacteur van het Reformatorisch Dagblad. Reageren? welbeschouwd@refdag.nl