Buitenland

Thomas Klestil (1932-2004)

De functie van president is in Oostenrijk voornamelijk ceremonieel. Het staatshoofd dient een representatieve figuur te zijn die boven de partijen staat. De in november 1932 in Wenen geboren Thomas Klestil, die dinsdagavond overleed, was als president van 1992 tot heden een politieke bemoeial met een omstreden privé-leven, dat zijn persoon en status overschaduwde.

Buitenlandredactie
7 July 2004 11:56Gewijzigd op 14 November 2020 01:24
<center>...Thomas Klestil...</center>
<center>...Thomas Klestil...</center>

Klestil zou er morgen twee ambtstermijnen op hebben zitten en dan de tweede Oostenrijkse president van na de Tweede Wereldoorlog zijn geweest die dat presteerde.

Klestil werd in 1932 in Wenen geboren. Hij studeerde economie en handelswetenschappen en maakte daarna carrière als diplomaat. Hij was onder meer de Oostenrijkse ambassadeur bij de Verenigde Naties en werd in 1992 tot president gekozen.

De conservatieve Volkspartij (ÖVP) schoof de succesvolle diplomaat in 1992 als presidentskandidaat naar voren. Hij werd tweede in de eerste ronde van de verkiezingen, maar in de tweede ronde werd hij gekozen dankzij de steun van de rechts-liberale Vrijheidspartij (FPÖ). In 1998 werd hij herkozen uit een bonte verzameling kandidaten.

Klestil nam zich voor het isolement van Oostenrijk te doorbreken. Het land was onder zijn voorganger Kurt Waldheim onder vuur gekomen van het Joods Wereldcongres. Hoewel de beschuldigingen aan het adres van ex-legerofficier Waldheim dubieus waren, meden wereldleiders Wenen.

Klestil had een belangrijk aandeel in het herstellen van de Oostenrijkse geloofwaardigheid na de periode-Waldheim. Hij zei „een actieve president” te willen zijn. Maar dat leidde al snel tot conflicten met bewindslieden, die meenden dat de president hen voortdurend voor de voeten liep.

Klestil stond allerminst boven de partijen toen het bijvoorbeeld ging om toetreding tot de EU. Hij voerde er propaganda voor en wilde in 1995 zelf het toetredingsverdrag ondertekenen omdat hij „er zoveel voor had gedaan.” Premier Vranitzky en minister van Buitenlandse Zaken Mock tekenden uiteindelijk het stuk, maar Klestil mocht een rede houden. De vrees voor een geïsoleerd Oostenrijk domineerde Klestils politieke manoeuvres. Zo was hij ook een groot voorstander van toetreding van het alpenland tot de NAVO.

Klestil trok verder onbeschaamd partijdig ten strijde tegen de rechtse FPÖ, toen die in oktober 1999 een grote verkiezingswinst boekte. Hij verzette zich tegen de regeringscoalitie die premier Wolfgang Schüssel van zijn eigen ÖVP smeedde met de FPÖ. De FPÖ stond onder leiding van de door boude uitspraken omstreden Jörg Haider.

Klestil wilde dat Schüssel weer met de sociaal-democraten in zee ging. Volgens sommige Oostenrijkse media ging Klestil in zijn campagne tegen de voorgestelde coalitie erg ver. Zo zou hij buitenlandse regeringsleiders en staatshoofden telefonisch te kennen hebben gegeven dat grote druk op Schüssel een goed idee zou zijn. Klestil bereikte zo het tegenovergestelde van wat hij voor ogen had.

De coalitie kwam er. Geschokte leiders in Europa schreeuwden moord en brand. Ze riepen op tot een boycot van Oostenrijkse ministers en skipistes.

Klestil is er uiteindelijk niet in geslaagd de macht van de president formeel te vergroten. De vage grondwettelijke regels uit 1929 over wat het staatshoofd moet en mag, zijn blijven bestaan.

Klestils relatie met Margot Löffler heeft hem ook niet populairder gemaakt. Löffler was al voordat hij president werd, zijn minnares. Klestil speelde evenwel zo lang mogelijk de goede huisvader in zijn huwelijk met Edith-Maria Wielander. Maar deze façade stortte met veel rumoer en schandalen in elkaar. Klestils vrouw verliet hem in 1995 na 38 jaar huwelijk. Klestil hertrouwde drie jaar later met Löffler. Die stak volgens regeringskringen en journalisten in Wenen Klestil qua bemoeizucht naar de kroon. Zo zou zij hebben bepaald wat op Klestils agenda kwam.

Zo liep de spanning hoog op als gevolg van wederzijdse minachting tussen minister van Buitenlandse Zaken Benita Ferrero-Waldner -Schüssels beschermelinge- en Margot Klestil-Löffler. Hun rivaliteit over wie Oostenrijk in het buitenland mocht vertegenwoordigen leidde er vaak toe dat één van de twee thuisbleef in plaats van in het buitenland samen met de ander te verschijnen.

Onder Klestils actieve presidentschap hebben de Oostenrijkers zich enthousiast aangesloten bij de Europese Unie. Maar vooral in zijn tweede ambtstermijn beschouwden veel Oostenrijkers de president als veel te actief. Ze hebben aangedrongen op scherpere regels om een nieuwe Klestil te voorkomen.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer