De hoorzitting is onderdeel van de zogenoemde artikel 7-procedure die de Europese Commissie in december voor het eerst in gang zette. Volgens vicevoorzitter Frans Timmermans wordt de rechtsstaat in Polen bedreigd door de politieke controle over de rechtspraak en de vervanging van rechters. Warschau zou uiteindelijk zijn stemrecht in de EU kunnen verliezen.

Minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken vindt het bijvoorbeeld „vreemd” dat vonnissen in Polen na twintig jaar nog kunnen worden herzien, en wil daar uitleg over. „Dat creëert onzekerheid in een rechtsstaat”, zei hij voor de hoorzitting. „Een essentieel onderdeel van de EU is dat er overal onafhankelijke rechtspraak is.”

Timmermans probeert Polen er al 2,5 jaar van te overtuigen de scheiding der machten te respecteren. Hij vreest onherstelbare schade aan het rechtssysteem, zeker nu 27 van de 72 rechters van het Hooggerechtshof binnenkort worden gedwongen met pensioen te gaan.

Polen zegt de rechtspraak te willen zuiveren van erfenissen uit de communistische tijd. Szymanski liet weten zijn collega’s te gaan uitleggen wat de juridische hervormingen in zijn land precies behelzen. Volgens hem wordt aan alle Europese standaarden voldaan. „Lidstaten hebben verschillende constitutionele tradities en Polen past binnen het constitutionele pluralisme van de EU.”

Waarschijnlijk volgen er nog een of meer hoorzittingen voordat de lidstaten besluiten hoe het verder moet.