Tot deze conclusie is de rijksrecherche maandag gekomen na onderzoek naar het Tolteam, het politieteam dat de vuurwerkramp heeft onderzocht.

Korpsbeheerder J. Mans, tevens burgemeester van Enschede, gaf het bureau interne zaken van de regiopolitie Gelderland-Midden (BIZ) vorig jaar zomer opdracht te onderzoeken of leden van het Tolteam strafbare feiten hebben gepleegd of dat er sprake was van plichtsverzuim. Tussentijdse resultaten riepen bij Mans zo veel vragen op dat na overleg met minister Donner van Justitie werd besloten de rijksrecherche in te schakelen.

De vraagtekens die BIZ nog plaatste bij een aantal onderdelen van het onderzoek, zijn door de rijksrecherche van tafel geveegd, zo werd maandag duidelijk. Niet gebleken is dat een select groepje Tolteam-rechercheurs geheim onderzoek heeft gedaan naar André de V., de vermeende brandstichter van de vuurwerkramp, die later door het gerechtshof in Arnhem werd vrijgesproken. Ook is er volgens de rijksrecherche niet gesjoemeld met bewijsmateriaal en processen-verbaal.

Het Tolteam -dat het grootste politieonderzoek uit de Nederlandse geschiedenis uitvoerde- raakte in opspraak tijdens het hoger beroep van de strafzaken tegen André de V. en de directeuren van het ontplofte vuurwerkbedrijf, SE Fireworks. Twee rechercheurs, J. Paalman en C. de Roy van Zuydewijn, verklaarden voor het hof onder ede dat het Tolteam fouten had gemaakt en gebrand was op een veroordeling van De V. Ook zou een collega gekheid hebben uitgehaald met een belangrijk bewijsstuk, een rode sportbroek van De V.

Het OM deed de beweringen van de twee rechercheurs destijds af als „absurde verzinsels.” Daarop wenste G. Meijers, raadsman van SE Fireworks-directeur Willie Pater, dat het tweetal voor meineed zou worden vervolgd. Meijers spande een beklagprocedure aan bij het hof toen bleek dat het OM niet uit eigener beweging tot vervolging wilde overgaan. De beslissing van het hof zal niet lang meer op zich laten wachten. Volgens Meijers bevestigt het rijksrechercherapport de stelling dat Paalman en De Roy van Zuydewijn onder ede hebben gelogen.

De advocaat van de twee ’dissidente’ rechercheurs, J. Peters, toonde zich maandag teleurgesteld. Hij meent dat het Tolteam wel degelijk fouten heeft gemaakt. Zijn cliënten zijn pas na hevig aandringen door de rijksrecherche gehoord. Het rapport meldt onder meer dat Paalman is teruggekomen van zijn verhaal dat hij heeft gezien dat een collega de rode sportbroek voor de grap heeft aangetrokken. „Dat is absoluut gelogen”, aldus Peters. „Alles wat hij eerder bij het gerechtshof heeft verklaard, heeft hij tegenover de rijksrecherche overeind gehouden.” Paalman en de Roy van Zuydewijn zijn in mei geschorst, omdat zij de publiciteit hebben gezocht.

Verder maakte de advocaat bezwaar tegen het persbericht dat het landelijk parket van het OM maandag naar de media verstuurde. In dat bericht stonden volgens hem meerdere fouten en Peters eist daarom rectificatie. Een woordvoerder zei dat het OM niet zal rectificeren, omdat het persbericht is gebaseerd op een onderzoek van de rijksrecherche dat niet openbaar zal worden gemaakt.

Ook advocaat J. Plasman, advocaat van SE Fireworks-directeur Rudi Bakker, is teleurgesteld over het rapport. Volgens hem praat de rijksrecherche recht wat aantoonbaar krom is en worden onrechtmatigheden met de mantel der liefde bedekt.

De korpsbeheerder en de korpschef van de politie Twente en de hoofdofficier van justitie in Almelo toonden zich tevreden met de uitkomsten van het onderzoek. „Ze bevestigen dat niets is gebleken van niet-integer handelen door de leiding van het Tolteam en het openbaar ministerie.”

De vuurwerkramp in Enschede had 22 doden en vele honderden gewonden tot gevolg. Een complete woonwijk werd verwoest. Na de ramp volgden vele onderzoeken, zowel justitiële als niet-justitiële. André de V. ontving na zijn vrijspraak een schadevergoeding van 125.000 euro van de staat. De zaken van Bakker en Pater, die beiden werden veroordeeld tot een jaar celstraf voor onder meer brand en ontploffing door schuld, lopen nog bij de Hoge Raad.

Na de vrijspraak van De V. werd besloten niet opnieuw grootscheeps onderzoek te doen naar de oorzaak van de vuurwerkramp. Het dossier werd echter niet gesloten. Een aantal rechercheurs houdt zich nog bezig met het natrekken van tips. De GroenLinks-fractie in de Tweede Kamer wil dat de ministers Donner (Justitie) en Remkes (Binnenlandse Zaken) de Kamer inzage geven in het rapport van de rijksrecherche.