De gewone commerciële banken, die bijvoorbeeld hypotheken verstrekken, zouden dat niet meer zomaar mogen doen. Ze zouden het uit te lenen bedrag ook daadwerkelijk voor 100 procent gedekt moeten hebben.

Ongeveer 90 procent van het geld in omloop in Europa is geld dat commerciële banken op papier verstrekken, bijvoorbeeld in hypotheken, feitelijk zonder eigen dekking. Circa 10 procent is geld dat de centrale bank uitgeeft en de indieners van het hervormingsplan ‘echt geld’ noemen. Zij wilden met het referendum in de wet laten vastleggen dat er alleen nog ‘echt geld’ in omloop is.

Het plan dat onder leiding van Thomas Mayer is ingediend, moet de zeker op financieel gebied conservatieve Zwitsers als muziek in de oren klinken, want ouderwets gedekt geld is waardevast. Maar de keerzijde is dat Zwitserland zich door commerciële instellingen niet meer toe te staan om geld te scheppen, zich buiten de internationale financiële orde –of de wanorde zoals de indieners stellen– zou plaatsen. Dat zou het Alpenland mogelijk geld gaan kosten, dus is de uitslag van het referendum ’nee’.

Het referendum is gehouden tegen de achtergrond van de recente crises toen ook omvallende Zwitserse banken zoals UBS moesten worden gered. En met de moderne communicatiemiddelen kunnen de commerciële banken razendsnel veel uitlenen. Dat werkt ‘zeepbellen’ in de hand volgens de indieners die stellen dat banken ‘echt geld’ voor het uitgeleende bedrag moeten hebben. Banken in de eurozone kennen tegenwoordig een dekking van 1 procent van de waarde van het uitgeleende bedrag en Zwitserland 2,5 procent.

De voorstanders van het plan hebben erop gewezen dat volgens cijfers van de Europese Commissie de Europese banken alleen al voor 910 miljard euro aan ‘slechte leningen’ hebben liggen. Het plan is overigens niet nieuw. In de jaren dertig steunden onder anderen de Amerikaanse president Roosevelt en de Nobelprijswinnaar en econoom Friedman soortgelijke initiatieven.