De illegale effectenkantoren kunnen eenvoudig verstoppertje spelen, omdat ze altijd van een afstand opereren. Zij benaderen hun klanten via de telefoon of internet en zorgen ervoor dat ze hun slachtoffers nooit ontmoeten. Bovendien werken de bedrijven vaak vanuit het buitenland, waardoor ze ongrijpbaar blijven voor de Nederlandse toezichthouders.

Dat blijkt uit een rapport van het Financieel Expertise Centrum (FEC), maandag is gepubliceerd. Aan het rapport hebben onder andere de toezichthouders in de beleggingswereld AFM en DNB meegewerkt, net als het Openbaar Ministerie en de fiscale opsporingsdienst FIOD–ECD.

Volgens het onderzoek proberen honderden illegale effectenverkopers in Nederland geld te verdienen met dubieuze beleggingen. Een exact aantal is niet voorhanden, omdat de meeste aanbieders in het geniep opereren. Bovendien bestaan de bedrijven maar korte tijd. Na ongeveer een jaar doeken de verkopers hun kantoor op om vervolgens onder een andere naam opnieuw te beginnen.

De malafide effectenhandelaren benaderen de consumenten op een agressieve manier. Ze bellen mensen ongevraagd op en houden een verhaal over prachtige beleggingskansen, vaak in ingewikkelde constructies of groenfondsen. De verkopers zien een „gat in de markt" of beloven de klanten dat zij mee kunnen profiteren van een product dat wordt verhandeld door een geheim netwerk van banken. Tijdens de telefoongesprekken worden geweldige rendementen beloofd zonder dat de koper risico’s loopt om geld te verliezen.

Als een consument zich laat overtuigen en zo’n belegging heeft aangeschaft, verdwijnt de verkoper voorzichtig naar de achtergrond. Eerst blijkt de bemiddelaar moeilijk bereikbaar en uiteindelijk is hij helemaal niet meer te pakken te krijgen. Vaak blijkt de inleg op dat moment verdwenen. Op deze manier zijn de afgelopen jaren honderden miljoenen euro’s, of meer, verduisterd.

De illegale verkoopkantoren worden ook wel ’boiler rooms’ genoemd. Deze bijnaam verwijst naar de kleine ruimtes van waaruit de malafide bemiddelaar met een groep medewerkers telefonisch beleggingen aan de man brengt. Doordat de benaderde klant op de achtergrond het geroezemoes van de andere telefoongesprekken hoort, lijkt het alsof hij met een succesvol bedrijf van doen heeft.

De toezichthouders en justitie hebben de grootste moeite om de illegale beleggingsbedrijven aan te pakken. De AFM en DNB kunnen bijvoorbeeld geen beslag op bankrekeningen leggen als zij een illegaal kantoor op het spoor zijn. Daardoor kunnen de kantoren hun geld tijdig wegsluizen. Ook blijkt dat gedupeerden vaak geen aangifte doen, uit angst dat ze hun geld dan zeker kwijtraken.

Het FEC wil de illegale verkoop indammen door meer te waarschuwen voor de malafide praktijken. Ook moeten gedupeerden worden aangemoedigd om naar de politie te stappen. Daarnaast doen de onderzoekers een reeks voorstellen voor aanscherping van de regelgeving, zodat de beleggingsbedrijven niet langer door de mazen van de wet kunnen kruipen.

Voor de consument zelf is eveneens een rol weggelegd. Hij moet goed opletten dat hij zich geen nepproducten laat aansmeren. „Gegarandeerde superrendementen bestaan immers niet", aldus het rapport.