Dokkum kende ooit een derde vermaning
In Dokkum hebben in de zeventiende eeuw geen twee, maar drie doopsgezinde vermaningen (kerkgebouwen) bestaan. Dat blijkt uit onderzoek van Piet de Haan van de Historische Vereniging Noordoost-Fryslân, die huizen- en bewonersonderzoek doet via de digitale prekadastrale databank Hisgis-Dokkum.
De vondst staat beschreven in het boek ”Een revolutionaire kerk” van Derk Jansen en Nanny de Vries-Douma (uitg. Historia Doccumensis), dat vorige week gepresenteerd werd. De Haan: „Via Hisgis, waarmee je locaties uit het prekadastrale tijdperk exact kunt bepalen op de kadastrale nummers van nu, ben ik erachter gekomen dat de tot nog toe onbekende derde vermaning aan de Lange Oosterstraat stond.”
Bekend waren de doopsgezinde vermaningen aan de Legeweg en de Oudemanssteeg. De remonstranten gebruikten sinds 1664 Het Swarte Cruis aan de Oranjewal. De Verenigde Christelijke Gemeente ontstond al in 1798, toen de remonstranten en de doopsgezinden samen verder gingen. De gemeente kerkt nog altijd in de vermaning aan de Legeweg en wordt in de volksmond wel de DoRe-gemeente genoemd.
De Haan: „In een document waarin stond dat de „armevoogden” van Dokkum grondpacht gingen verkopen stond: „Verkoop van 10 stvr grondpacht uit het Vermaanhuis het Cruijmholt genaamt wordende.” Dat de vermaning aan de Lange Oosterstraat Het Cruijmholt heette wisten de schrijvers van het boek nog niet.”
In de achter de Oosterstraat liggende Waagstraat bevindt zich nog altijd de met een deur afgesloten steeg die destijds naar de vermaning leidde. In de annalen wordt die steeg in 1663 „de steijg met het Mennonijten Vermaanhuijs” genoemd en in 1685 De Vermaanhuissteeg. „Die steeg is tegenwoordig particulier bezit. Hij is afgesloten met een gedateerde steegdeur. Ik heb wethouder Pytsje de Graaf geïnformeerd over de vondst. Eigenlijk zou de gemeente contact met de eigenaar moeten zoeken, zodat ze gezamenlijk iets kunnen doen met de nieuwe kennis, de deur opknappen en een symbolische mennistenuitstraling geven bijvoorbeeld.”
Jansen en De Vries-Douma beschrijven in het boek de geschiedenis van de gemeente. De gemeente werd in 1798 gesticht naar aanleiding van het besluit van de Remonstrantse Broederschap op 11 juni 1796 om alle protestantse kerkgenootschappen in Nederland uit te nodigen om zich te verenigen.