De PvdA heeft spijt van de AOW-maatregelen van het kabinet-Rutte II, waarvan de partij deel uitmaakte. De AOW-leeftijd hoeft bij nader inzien toch niet zo snel omhoog, vindt de PvdA nu. Daarmee sluit ze zich aan bij andere oppositiepartijen, zoals de SP, de PVV en 50PLUS. De PvdA wil een flexibele AOW waarbij „iedereen de keuze krijgt vanaf 65 te stoppen met werken.” Deskundigen menen dat dit plan onverantwoord is.

De AOW-leeftijd op grote schaal verlagen, terwijl de levensverwachting blijft toenemen, is inderdaad niet haalbaar. Tegelijkertijd is langer doorwerken voor een groep mensen ook niet haalbaar. En juist die groep heeft niets aan een flexibele AOW, omdat ze daarmee onder het bestaansminimum zakken. Dit toonde onderzoek van SEO Economisch Onderzoek, in opdracht van het ministerie van SZW, in 2017 al aan.

Hierom wordt ook wel geopperd een uitzondering te maken voor mensen met een zwaar beroep, waardoor zij eerder AOW zouden kunnen krijgen dan anderen. Maar hoe definieer je ”zwaar beroep”? Bovendien is de tijd dat mensen hun hele leven hetzelfde (zware) beroep uitoefenen voorbij.

De oplossing ligt dan ook niet in het maken van uitzonderingen voor bepaalde beroepen, maar in een systeem van individuele pensioenpotjes. Want als mensen een individuele pensioenpot hebben opgebouwd, kan er rekening gehouden worden met individuele verschillen. En dan met name met de grote verschillen in levensverwachting.

Mensen met de hoogste inkomens leven in Nederland gemiddeld 7,5 jaar langer dan mensen uit de laagste inkomensgroep. Maar bij onze pensioenen gaan we ervan uit dat iedereen gemiddeld even oud wordt. Nota bene onder het mom van solidariteit. Ook geldt dat mensen uit de laagste inkomensgroep vaak al eerder zijn gaan werken dan mensen die eerst een studie afronden. Ook dat aspect kan worden ‘beloond’ door een systeem van individuele potjes. Eerder inleggen betekent langer renderen van je individuele pot.

Solidariteit

Het is opvallend dat de eerdergenoemde oppositiepartijen mordicus tegen een systeem van individuele pensioenpotjes zijn. Wellicht omdat er bij een dergelijk systeem minder sprake is van solidariteit. En het begrip solidariteit zorgt, zeker bij linkse partijen, voor een warm gevoel.

Maar waar solidariteit gewoonlijk betekent dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, is het in ons pensioenstelsel precies andersom. De zwakkere betaalt voor de sterkere. De lager opgeleide betaalt voor de hoger opgeleide, omdat die gemiddeld 7,5 jaar langer leeft en dus langer AOW krijgt. De SP en de PvdA zouden zich moeten realiseren dat juist de groepen waarvoor zij zeggen op te komen zeer de dupe zijn van deze perverse vorm van solidariteit in ons pensioenstelsel.

Het is weinig sociaal om te blijven doen alsof de levensverwachting voor iedereen dezelfde is. In Groot-Brittannië wordt de levensverwachting al individueel bepaald. In Nederland gebeurt dat ook, maar dan andersom. Dat merken mensen die een overlijdensrisicoverzekering afsluiten. Dat is een verzekering tegen het zogenoemde ”kortlevenrisico”. Dan wordt er op individuele basis een risicoschatting gemaakt. En dat wordt volstrekt acceptabel gevonden.

Een pensioen is in feite een verzekering tegen het zogenoemde ”langlevenrisico”. Het is weinig sociaal om te blijven doen alsof dat ”risico” voor iedereen even groot is.

Eerlijk

Als we de pensioenen individueel maken en daarbij de levensverwachting individueel bepalen, kunnen mensen met een kortere levensverwachting eerder met pensioen. Dat zullen veelal mensen met zware beroepen zijn.

Zo’n pensioenstelsel zal tevens tot gevolg hebben dat de beter verdienende en gezondere Nederlanders wel wat langer moeten doorwerken. Maar dat is eerlijk en acceptabel.

Het kabinet wil individuele pensioenpotten. De oppositie wil een lagere AOW-leeftijd voor bepaalde groepen mensen. Beide wensen kunnen op deze manier vervuld worden.

De auteur is schrijver van ”Het nieuwe werken aan je pensioen” en medeoprichter van BrightPensioen.