Premier Balkenende gaf in een toespraak tegenover de eurocommissarissen aan dat hij streeft naar een solide en rustig voorzitterschap. „Nederland gaat niet aan de slag onder het motto ’rock the boat’. We hebben de intentie om de boot goed en met voldoende snelheid op koers te houden."

Het is niet de ambitie van het kabinet, zei Balkenende, om Europa te overladen met een „stortvloed van nieuwe plannen en strategieën". Het is juist de bedoeling bij te dragen „aan de voortvarende uitvoering van de plannen en beleidslijnen die eerder zijn afgesproken".

Balkenende heeft daarbij veel te danken aan het Ierse voorzitterschap, dat donderdag het stokje overdroeg aan Nederland. De Ierse premier Bertie Ahern slaagde er in de laatste weken in alle EU–regeringsleiders op een lijn te krijgen over de tekst van een Europese grondwet en over de kandidatuur van de Portugese premier Durao Barroso voor het voorzitterschap van de Europese Commissie.

Was dat niet gelukt, dan had Balkenende een tamelijk rampzalige, onoverzichtelijke agenda op zijn bord gekregen. Nu zijn de belangrijkste thema’s de versterking van de Europese economie, de strijd tegen het terrorisme en een veiliger Europa, zei Balkenende donderdag in een gezamenlijke persconferentie met commissievoorzitter Prodi. Meest omstreden dossier is wellicht nog het antwoord dat de EU–leiders in december moeten geven op de vraag of en wanneer Turkije kan beginnen met daadwerkelijke onderhandelingen voor toetreding tot de EU.

Tijdens zijn eerste persconferentie als EU–voorzitter gaf Balkenende wel aan dat hij niet zal vergeten dat Nederland in vergelijking met andere EU–landen uitzonderlijk veel per burger afdraagt aan Brussel. „De Nederlandse burger betaalt zes keer zo veel als de Fransman. Het gaat om balans."

Commissievoorzitter Prodi beloofde in oktober met een objectief rapport te komen over de hervormingen in Turkije. De commissie zal daarbij de EU–regeringsleiders aanbevelingen doen over de vraag of en wanneer de Turkse regering met Brussel kan gaan onderhandelen over toetreding tot de EU.

Prodi zei „persoonlijk niet te spreken te zijn" over politieke druk van Europese politici over de kwestie–Turkije. „Maar zo is het leven."

De politieke druk van bijvoorbeeld de Duitse bondskanselier Schröder en de Franse president Chirac, was evenmin naar de zin van een aantal fracties uit de Tweede Kamer. Politieke uitspraken die vooruitlopen op het commissierapport, bemoeilijken „een zuivere besluitvorming" van de EU in december, aldus VVD, ChristenUnie en SGP.

Premier Balkenende zei dat Turkije de afgelopen periode „behoorlijke vooruitgang" heeft geboekt. „Maar er zijn nog blinde vlekken. Als we in december een besluit nemen, moet dat houdbaar zijn en verstandig voor de lange termijn."

Balkenende hamerde er de afgelopen weken op dat aan Turkije geen nieuwe eisen mogen worden gesteld, en dat de regeringsleiders alleen zullen kijken naar de zogeheten Kopenhagen–criteria voor democratie, mensenrechten en markteconomie.

Het is overigens voor het laatst dat Nederland voorzitter van de EU is. Met de nieuwe Europese grondwet maakt het roterende voorzitterschap over een aantal jaren plaats voor een vaste president van de EU.