Dat zei historicus dr. B. J. Spruyt op een conferentie van Stichting Vrienden van dr. H. F. Kohlbrugge, zaterdag in Vianen. „De pedagogiek van Eduard Böhl kan ons helpen dit dualisme te doorbreken.”

De jaarlijkse conferentie van de stichting vond zoals gebruikelijk plaats in de Grote Kerk te Vianen. Centraal stond het onderwerp pedagogiek. Spruyt hield voor ongeveer honderd aanwezigen een lezing over de pedagogiek van Eduard Böhl (1836-1903), een schoonzoon van de predikant Kohlbrugge.

In de opvoeding wordt vaak geredeneerd vanuit de goedheid van de schepping, zo stelde Spruyt. „Wij zijn dan unieke schepselen van God, geschapen naar Gods beeld, met onze talenten en kansen.” Anderzijds wordt benadrukt dat we onbekwaam zijn tot enig goed en geneigd tot alle kwaad. „Er wordt benadrukt dat wij wedergeboren moeten worden.”

Böhl, theoloog en werkzaam aan de universiteiten in Basel (Zwitserland) en Wenen (Oostenrijk), wilde in de lijn van zijn schoonvader een herleving van de oorspronkelijke boodschap van de Reformatie bewerkstelligen. Belangrijk was voor Böhl dat de rechtvaardigheid buiten onszelf ligt en dat we door het geloof aan de gerechtigheid van Christus deelhebben. Böhl had daarbij kritiek op onder anderen Calvijn, aldus Spruyt. „Volgens Böhl plaatste Calvijn rechtvaardiging en heiliging te zeer in direct verband met elkaar.”

Böhl had de opvatting dat „niet het beeld van God in ons was, maar dat wij oorspronkelijk in het beeld Gods waren.” De wedergeboorte is dan ook niet een levenslang proces waarin het beeld van God langzaam maar zeker wordt hersteld.

De pedagogiek van Böhl is geschreven vanuit de theologie, zo stelde Spruyt. In de opvoeding gaat het daarbij om het bijbrengen van de vier klassieke kardinale deugden: wijsheid, gerechtigheid, zelfbeheersing en volharding. De opvoeding in deze deugden kan een tuchtmeester tot Christus worden, zo stelde Böhl.

Dr. H. Klink, hervormd predikant te Hoornaar, hield een lezing over geloof en opvoeding bij de Italiaanse priester Luigi Giussani (1922-2005). Evenals de hervormde theoloog dr. W. Aalders wees Giussani op het belang om als opvoeder filosofische vragen aan de jongeren te stellen. „Giussani zei dat je antwoorden vindt in de ontmoeting met Christus. Aalders wees erop dat je dan langzamerhand gaat ontdekken dat er kwaad is en dat Christus houvast biedt.”

Dr. Klink stelde dat protestanten een aantal dingen van Giussani kunnen leren. Allereerst stelde Giussani dat de mens een religieus zintuig heeft. „Bij veel protestanten komt de schepping niet tot haar recht. De mens blijft echter een hart houden, de plek waar de ziel openstaat en hunkert naar het geestelijke. De mens is geschapen met een heimwee naar God.”

Protestanten kunnen volgens dr. Klink ook leren van Giussani’s visie op het kerkelijk besef en het historisch karakter van het geloof.