Defensie-expert: In Witte Huis weinig zelfbeheersing
De wereld houdt de adem in. Straft Trump Syrië om de vermoedelijke gifgasaanval in de Syrische stad Douma? En dreigt er daarom oorlog tussen de VS en Rusland? Twee deskundigen reageren.
Tamelijk onvermijdelijk. Zo noemt defensiedeskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael in Den Haag ingrijpen door de VS in Syrië. „Met zijn felle retoriek tegen de Syrische president Assad heeft Trump zich flink ingegraven”, aldus Zandee donderdagmorgen. „En kennelijk zijn de Fransen en Britten ook bereid mee te doen met een actie tegen Syrië.”
Als de VS Syrië straffen, gebeurt dat hoogstwaarschijnlijk met vanaf zee afgevuurde kruisraketten, analyseert Zandee. Een jaar geleden bestookte Amerika met zo’n zestig Tomahawkkruisraketten al een Syrische luchtmachtbasis na een gifgasaanval door het Assadregime. „De vraag is welke doelen Amerika nu uitkiest. Zijn dat locaties in Syrië waar chemische wapens zijn opgeslagen? Probleem daarbij is dat die depots over het land liggen verspreid en Amerika vermoedelijk niet precies weet waar die zich bevinden. Ook wonen er vaak burgers in de buurt. Die zouden dan ook slachtoffer kunnen worden. Een andere optie is dat Amerika een of meer militaire bases in Syrië bestookt. De Amerikanen weten precies waar die liggen. Risico is dat de Amerikanen dan ook Russische militairen kunnen treffen. De Russen helpen immers de Syriërs op die bases.”
Hoe dan ook is de crisis ernstiger dan een jaar terug, waarschuwt Zandee. „De Russen lieten een jaar geleden de Amerikaanse aanval op de Syrische luchtmachtbasis stilzwijgend toe. Nu heeft Rusland al tegenmaatregelen aangekondigd als Trump Syrische doelen bestookt. Als Russische actie ertoe zou leiden dat de Amerikanen bijvoorbeeld de Russische marinebasis Latakia aan de West-Syrische kust bombarderen, zijn de rapen echt gaar. Al acht ik dat doemscenario niet waarschijnlijk.”
Alles overziend denkt Zandee dat er achter de schermen koortsachtig wordt gewerkt aan een deal. „Rusland zal vermoedelijk toestaan dat Amerika iets harder reageert dan een jaar geleden. Maar de Russen willen dan de garantie dat Amerika geen Russische militairen raakt.”
Toch is de spanning om te snijden. „Poetin wil geen escalatie. Maar Trump is volkomen onvoorspelbaar. Als zijn militaire staf hem harde actie ontraadt, kan Trump zeggen: „Ik heb lak aan jullie oordeel.” Trump is wél opperbevelhebber. Probleem is dat zijn nieuwe veiligheidsadviseur, John Bolton, iemand van dezelfde snit is als Trump. In de krochten van het Witte Huis heerst weinig zelfbeheersing.”
Ook Rob de Wijk, directeur van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS), benadrukt dat de crisis ernstiger is dan een jaar geleden. „Toen hadden de Russen misschien nog het idee: Trump is op onze hand. Maar die gedachte heerst in het Kremlin niet meer. Trump ligt op ramkoers. Ik kom net uit Rusland en merk dat een nieuwe Koude Oorlog is ontstaan. De Russen staan niet alleen. Ze werken samen met China, India, Iran. In Syrië heeft Rusland een sterke positie. De coalitie onder leiding van de VS heeft daar niet veel in de melk te brokkelen.”
Syrië én Rusland komen als –diplomatieke– winnaar uit de bus, vermoedt hij. „Rusland opereert verstandiger. Trump tekent zijn eigen nederlaag. Als hij niet wacht op onderzoek naar gebruik van chemische wapens in Syrië, kan Rusland moord en brand schreeuwen. Moskou verwijt Amerika nu al dat het in het Midden-Oosten alleen maar chaos creëert om er zelf beter van te worden. Intussen blijft Assad stevig in het zadel zitten. ”
De Wijk wijst ook op de risico’s van Trumps optreden. „Hij denkt dat je zonder veel gevaar van alles kunt brullen. Hopelijk luistert Trump naar de Amerikaanse defensieminister, Mattis. Die weet wel hoe het werkt. Als Trump het laat aankomen op een directe clash met Rusland dreigt er een wereldoorlog in vestzakformaat.”
