Met bulderend geweld stijgen Nederlandse F-16’s, Amerikaanse F-15’s, Poolse Mig-29’s en Duitse Eurofighters op van Vliegbasis Leeuwarden. Naverbranders spuwen vuur. Spotters staan op scherp. Camera’s klikken.

Twee weken lang trainen gevechtsjagers complexe missies tijdens de internationale jachtvliegoefening Frisian Flag 2018. Geen overbodige luxe. De luchtmacht moest zich medio 2016 noodgedwongen terugtrekken uit de strijd tegen IS. Piloten dreigden, na maandenlang alleen maar bommengooien, hun vaardigheden in het luchtgevecht te verliezen.

Het oefengebied voor Frisian Flag ligt om de hoek: boven de Noordzee. Gevechtskisten vallen op de eerste trainingsdag vanaf zee richting Duitsland vliegvelden en hoofdkwartieren aan. Op de tweede dag staat luchtverdediging centraal.

De vliegbewegingen van de pakweg zeventig (gevechts)vliegtuigen vinden plaats tussen 8.00 en 16.30 uur. Kantoortijden. Frisian Flag probeert, ondanks de noodzakelijke herrie, de overlast voor de buren te beperken. Ook wel weer sympathiek.

Vanaf Leeuwarden opereert een bonte internationale vloot jachtvliegtuigen. Nederland zet F-16’s in, de Verenigde Staten F-15 Eagles, Spanje F-18 Hornets en Duitsland Eurofighters. Frankrijk neemt deel met Mirage 2000’s en Rafales, Polen met F-16’s en Mig-29 Fulcrums.

Internationale samenwerking is wenselijk om kosten te besparen, maar ook noodzakelijk om nog een klein beetje een vuist te kunnen maken. Vrijwel geen enkel westers land is –met dank aan harde bezuinigingen– nog in staat zelfstandig gevechtsmissies uit te voeren. Telde Nederland ooit 213 F-16’s, eind oktober volgend jaar komen de eerste van in totaal 37 JSF’s (F-35’s) binnen.

Tegelijkertijd neemt het wapengekletter in de wereld toe. „In de huidige veiligheidssituatie is luchtoverwicht geen vanzelfsprekendheid meer”, stelt commandant der luchtstrijdkrachten luitenant-generaal Dennis Luyt vast. Luchtoverwicht is een „randvoorwaarde” voor succes op het slagveld. „We waken over grondtroepen en schepen waar mogelijk”, legt Luyt uit. „Zij rekenen op ons om dat overwicht te bevechten. Als anderen in de problemen komen, geven wij steun.”

Dobberen

Ook marine en landmacht nemen deel aan de luchtoefening. Het luchtverdedigingsfregat Zr.Ms. Evertsen dobbert ergens op de Noordzee, terwijl het luchtverdedigingscommando op het vasteland raketten inzet. De NAVO patrouilleert met een AWACS-radarvliegtuig en oefent het bijtanken van vliegtuigen in de lucht. Niet zonder reden. Jachtvliegtuigen hebben tankers nodig, tankers hebben jachtvliegtuigen nodig. Ter bescherming.