Over klimaatverandering bestaat veel ongerustheid. Ook onder behoudende christenen is sprake van een groeiend onbehagen. Wereldwijd worden honderden miljarden geïnvesteerd in bevordering van duurzaamheid. Deze krant riep de Week van de Schepping uit. Heeft God ons eigenlijk iets te zeggen met klimaatverandering?

Op het wereldwijde politieke toneel lopen de spanningen op. Grootmachten als Amerika, China en Rusland kondigen in hoog tempo maatregelen af om elkaar schade toe te brengen. De tijden van de Koude Oorlog lijken te herleven. Zou God in deze toenemende internationale spanningen misschien een boodschap hebben voor ons?

De vervolging van christenen neemt toe, ook in landen als India en China, waar kerken in de afgelopen decennia relatief veel vrijheid hadden. In China zijn huiskerken nu verboden. Deze week bleken in dit land opeens online geen Bijbels meer te koop te zijn. Als het goed is, lijden alle leden wanneer één lid lijdt. Liggen er ook oorzaken van de toenemende vervolging bij ons?

Het kerkelijke leven in Nederland kenmerkt zich al lange tijd door verdeeldheid. In plaatsen als Kruiningen en Opheusden heerst grote verwarring. De kerkelijke krakelen zijn het gesprek van de dag en beroeren betrokkenen tot op het bot. Wat heeft God ons te zeggen met kerkelijke twisten?

Door veel predikanten wordt opgemerkt dat het ”doorbrekende werk” zo gemist wordt en dat er weinig leesbare brieven van Christus zijn (2 Kor. 3:2-3). De klacht klinkt over kerkmuren heen. De schaarse bekeringen die plaatsvinden, lijken van een ander kaliber dan in het verleden het geval was.

Gods bedoeling

Wil de Heere ons misschien iets duidelijk maken met deze en andere ingrijpende ontwikkelingen? Vermoedelijk is er geen Bijbelvaste christen die zomaar zou durven te beweren van niet. De Bijbel is er immers klip en klaar over: God bestuurt alle dingen tot in de kleinste details. Hij is de almachtige Schepper en Regeerder van hemel en aarde. De haren van ons hoofd zijn geteld. Niets gebeurt bij geval. De gang van ieder stofje wordt door Hem bestuurd. „Hij telt het getal der sterren; Hij noemt ze alle bij namen” (Ps. 147).

Bovendien, de Heere bestuurt niet alleen alle dingen, Hij doet ook niets zonder alwijze bedoelingen. Alle dingen werken mee ten goede. Al wat Hij doet, zal juichen tot Zijn eer (Ps. 145:4 berijmd). De Heere wil daarom dat Zijn grote daden niet vergeten worden. „Wie wijs is, merk’ die dingen, en geev’ verstandig acht op ’s HEEREN handelingen, zo vol van gunst als macht” (Ps. 107:22 berijmd).

Soms spreekt God profetisch door Zijn Woord of door Zijn knechten over toekomstige ontwikkelingen die ons te wachten staan. Christus leerde de discipelen acht te slaan op de tekenen der tijden en legde uit wat die zouden zijn. Daarom klinkt in Mattheüs 24 keer op keer het „alsdan” en spoort Hij daar aan tot waakzaamheid.

De Bijbel leert ook dat er een verband is tussen het handelen van volken of mensen en het handelen van God. De Heere is niet alleen lankmoedig, maar ook rechtvaardig. Wanneer volken zondigen, zullen oordelen hen treffen. Het kan kortere of langere tijd duren voordat de Heere die oordelen voltrekt, want Hij is soeverein en bovendien taai van geduld, maar Hij is geen ledig Aanschouwer. Hij richt de wereld in gerechtigheid en de volken met Zijn rechtmatigheid (Ps. 96).

Opmerkzaamheid

Dit alles impliceert dat het de Bijbelse plicht van iedere christen is om opmerkzaam te zijn, en als het ware in een voortdurende staat van opmerkzaamheid te zijn. Wanneer God met oordelen komt, moet een christen zich afvragen wat de redenen daarvoor kunnen zijn. Want wanneer Gods gerichten op de aarde zijn, leren de inwoners der wereld gerechtigheid (Jes. 26:9).

Hoe komt het nu dat wij als hedendaagse christenen hier zo weinig oog voor hebben? Waarom wordt er zoveel aandacht besteed aan allerlei afgeleide oorzaken, terwijl we niet stilstaan bij de eerste oorzaken? Is het doordat wij (meer dan wij zelf in de gaten hebben) besmet zijn met de geest van de tijd, en ook wij daarom geneigd zijn om alles in de eerste plaats wetenschappelijk te verklaren? Of heeft het ook andere oorzaken?

In het verleden was het bepaald anders. Wie bijvoorbeeld kennis neemt van biddagpreken van mannen als Van der Groe, Smytegelt en Justus Vermeer, kan niet om die conclusie heen. In rampen, epidemieën en oorlogen zagen zij de slaande hand van God. Zij vroegen zich af wat de mogelijke oorzaken waren. Zij wezen heel specifiek de schuld aan die zij zagen liggen, en spoorden aan tot verootmoediging en wederkeer.

Hetzelfde valt op in biografieën van godvruchtigen in het verleden. Zij waren in hun persoonlijke leven bijzonder opmerkzaam wanneer het ging om Gods voorzienig handelen. Iemand als Thomas Boston vroeg zich af wat de Heere hem te zeggen had wanneer hij kiespijn had, of wanneer zijn paard struikelde.

Bijbels

Het valt te vrezen dat hier iets essentieels verloren is gegaan. Onder Bijbelgetrouwe christenen is een bepaalde huiver ontstaan om een al te directe verbinding te leggen tussen bijzondere gebeurtenissen en zonden als mogelijke oorzaak ervan. Er wordt wel vaak gesproken over oordelen in algemene zin, maar er is terughoudendheid om een verbinding te leggen met specifieke oorzaken die er aan onze kant kunnen zijn.

Deels is dat terecht. Want die oorzakelijke verbinding kan niet zomaar met menselijke sommetjes nagerekend worden. God is soeverein. Zijn wegen zijn hoger dan die van ons. De Heere Jezus wees hierop toen Hij sprak over de achttien mensen op wie de toren in Siloam viel, waardoor zij omkwamen. „Meent gij dat dezen schuldenaars zijn geweest, boven alle mensen die in Jeruzalem wonen? Ik zeg u: Neen zij; maar indien gij u niet bekeert, zo zult gij allen desgelijks vergaan” (Luk 13:2-3).

Let wel, Christus ontkent hier dus niet dat het een oordeel was dat deze achttien trof. Maar Hij legt er tegenover Zijn hoorders de nadruk op dat zij zelf even grote zondaars zijn, en Hij stelt dat een zelfde oordeel hen zal treffen als zij zich niet bekeren.

Dat onderstreept te meer dat het Bijbels is om bij ingrijpende gebeurtenissen opmerkzaam te zijn, en de vraag te stellen welke uiteindelijke oorzaken aanleiding geven tot deze oordelen en wat die ons te zeggen hebben. Dat geldt voor naties, kerken, gemeenten, gezinnen en personen.

Het wordt vaak gezegd in gesprekken en preken: „De Heere mocht ons nog maar eens in de schuld brengen.” Dat is een goede uitdrukking, maar de indruk zou zomaar kunnen ontstaan dat dit uitsluitend een extraordinair gebeuren is, waarop men slechts kan wachten en wat men niet zelf kan maken. Maar dan wordt vergeten dat het de meest gewone weg van de Heere is om ook hierin middellijk te werken. En dat er dus ook letterlijk aan gewerkt moet worden, in biddend opzien welteverstaan. Want het blijft wel wachten op Zijn Geest.

Geestelijk verval

Dat brengt ons bij de kern van de zaak. Een opmerkzaam leven vraagt een nabij en aanklevend leven, dicht bij God, als vrucht van genade. Alleen dan leren we geestelijk te onderscheiden. Alleen dan ontwikkelt zich een antenne die ons in staat stelt om ontwikkelingen met opmerkzaamheid te duiden. Afnemende opmerkzaamheid wijst op toenemend geestelijk verval.

Doorslaand geestelijk verval kan er zelfs toe leiden dat God volken of mensen aan zichzelf overgeeft. Dan spreekt God in het geheel niet meer, zelfs niet door oordelen. Dan doet God er het zwijgen toe. Dat is het zwaarste oordeel. Dat is er geen stem of opmerking meer.