Zijn oppervlakkigheid, onverschilligheid en gedachteloosheid niet het moderne kwaad, zo vroeg de EH-directeur zich af. „We zijn te geobsedeerd door geluk. Sinds de emancipatie van het individu in de jaren zestig begon, heeft ieder voor zich de taak om gelukkig te worden. Hulpverleners proberen de plooien in het gevoelsleven glad te strijken, zodat we optimistisch en constructief door het leven kunnen gaan. We moeten scoren, maar waar is de ruimte voor pijn en verdriet, voor zelfverloochening? Veel mensen zijn gericht op de vierkante meter van het eigen geluk. Werkelijk geluk is innerlijke rust en vrede.”

De hersteld hervormde jeugdwerkadviseur Steven Middelkoop signaleerde drie trends: ”ik ben online, dus ik besta”, ”schermen zijn vensters van de cultuur” en ”verzoend met God, maar bestaat Hij eigenlijk wel?”

Sociale erkenning: zien en gezien worden, is een markt geworden, aldus Middelkoop. Jongeren zijn minder buiten; zitten meer achter de schermen dan vroeger. Niet zozeer verslaafd aan het apparaat, maar aan contact, vanuit de huiver om alleen te zijn. Online kunnen jongeren hun vrienden kiezen; in een echte gemeenschap moet je ook met mensen leven die je minder aanstaan. „Dat moeten jongeren meer doen: in een werkelijke gemeenschap volwassen worden.”

Veel christenen hangen als een balkon boven de kerk, zei Middelkoop. „Ze kijken naar wat er in de kerk gebeurt, en twijfelen mag. Veel christenen lieten zekerheden achter zich. In het deel van de kerk waarin vroeger de vraag leefde: Ben ik met God verzoend, wordt nu vaak de vraag gesteld: Bestaat God wel?”

Jongeren hebben volwassenen nodig die door de pijn van de Godverlatenheid zijn heengegaan, maar die ook weten: Jezus leeft, zei de jeugdwerkadviseur. „Investeer in offlinezones voor echte ontmoeting. Investeer in echte gemeenschap. Laten we het bestaan van God als vaste waarheid present stellen in onze tijd.”

De kerk staat voor de uitdaging haar oude, vertrouwde taak –het Evangelie vertellen en belichamen– op een nieuwe manier uit te voeren, zei dr. G. J. Roest, docent missiologie aan de Theologische Universiteit Kampen. Daarbij moet de kerk er volgens hem onder meer rekening mee houden dat de westerse wereld steeds meer verandert van een schuld- in een schaamtecultuur.

„De diepste reden dat jongeren de moed niet meer hebben om volwassen te worden, is dat ze door de cultuur op zichzelf worden gericht”, zei Roest. „Die gerichtheid is de gevangenis waarvan schaamte de muren vormt. Na het middeleeuwse leven, dat beheerst werd door de godsdienst, kwam er een kaasstolp over de samenleving waaronder alle aandacht uitgaat naar het hier en nu. In onze tijd leeft iedereen onder zijn eigen vingerhoedje: de aandacht helemaal op onszelf gericht. Het hoeft geen egoïsme te zijn, maar we krijgen te horen dat we gericht moeten zijn op zelfvervulling en zelfontplooiing.”

Het lukt veel mensen echter niet daarmee gelukkig te worden. „In de schaamtecultuur kijken we vervolgens in de spiegel en zeggen: „Tegen jou alleen heb ik gezondigd.” Het gevolg is dat je jezelf isoleert en verbergt uit angst voor afwijzing. Heb echter de moed met empathie en compassie naar jezelf te kijken, want zo kijkt God naar je.”