Gisterochtend verraste de Amerikaanse president Bush zijn bondgenoten met de mededeling dat de machtsoverdracht aan de nieuwe Iraakse interim-regering twee dagen zou worden vervroegd. Alle lidstaten konden zich daarin vinden, aldus de Franse president Chirac na afloop. „Iedereen was daar erg gelukkig mee. Bij geen enkele delegatie ontstond hierover een negatief gevoel.”

President Bush noemde de overdracht gisteren tijdens een gezamenlijke persconferentie met premier Blair „een dag van grote hoop voor de Irakezen.” Het Amerikaanse leger zou „zo lang als nodig” in Irak blijven. Hij benadrukte verder dat de Amerikaanse aanwezigheid in het Arabische land bijdraagt aan de veiligheid van de Verenigde Staten. Bush zei dat de regering van de Iraakse premier Allawi het Iraakse volk „naar een mooiere toekomst” zal leiden.

De Amerikaanse president noemde verder de herwonnen soevereiniteit van Irak een „nederlaag” voor de terroristen en „vijanden van de vrijheid.” Volgens de Amerikaanse president zal een vrij Irak „een levend voorbeeld” zijn voor andere landen in het Midden-Oosten.

De NAVO-lidstaten brachten gisteren een gezamenlijke verklaring waarin stond dat zij de training van Iraakse militairen en politie op zich nemen. Maar in de uitleg ervan bleken grote verschillen.

„Als je de verklaring goed leest”, zei secretaris-generaal De Hoop Scheffer, „zie je dat de NAVO de training voor haar rekening neemt. Premier Allawi heeft precies gekregen waar hij per brief om heeft gevraagd.”

Het besluit was ook bedoeld de nieuwe Iraakse regering een hart onder de riem te steken. „Wij zullen alles doen om bruggen te bouwen. Het doel voor Irak is dat buitenlandse troepen op termijn niet meer nodig zijn.”

President Chirac interpreteerde de verklaring echter heel anders. De training was een activiteit van de afzonderlijke NAVO-lidstaten en niet van de NAVO zelf. „Het gaat om NAVO-steun voor dingen die sommige lidstaten nu al doen.”

De verklaring moest daarom volgens Chirac ook niet worden gezien als een formele NAVO-operatie in Irak. „Daar zijn wij altijd tegen geweest, omdat de negatieve gevolgen daarvan veel groter zijn dan de positieve.”

Frankrijk zal wel deelnemen aan het opleiden van troepen. „Voor een soeverein Irak is het belangrijk controle te hebben over zijn eigen leger en politie. Maar wij zullen dat alleen doen buiten Irak.”

Er zijn mogelijkheden om Iraakse militairen op te leiden op de zogenaamde NAVO-scholen in Rome en het Duitse Oberammergau. Op 20 juli zal De Hoop Scheffer met een uitgewerkt plan komen voor de trainingen, nadat hij dat in Bagdad heeft overlegd.

Vanwege de verdeeldheid in het bondgenootschap sloot minister Bot van Buitenlandse Zaken uit dat er daadwerkelijk een NAVO-vlag zal wapperen in Irak. „Daarover is geen unanimiteit, dus dat zal niet gebeuren.”

De Nederlandse minister Kamp van Defensie zei dat de Nederlandse troepen in het zuiden van Irak in het afgelopen jaar al zo’n 2800 Iraakse manschappen hadden opgeleid. „Daarmee gaan we gewoon verder in de komende acht maanden die we daar nog zijn.” Tegelijk stelde de minister echter dat de „NAVO geen trainingsmachine is.”

Bot zei dat hij gisteren als aanstaand EU-voorzitter de Iraakse premier Iyad Allawi en minister van Buitenlandse Zaken Hoshyar Zebari had uitgenodigd voor de maandelijkse ontmoeting van EU-ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel op 12 en 13 juli.

NAVO-bemoeienis met Irak is steeds een gevoelig punt geweest in het bondgenootschap, sinds de organisatie vorig jaar bijna uit elkaar viel door conflicten op dit punt. Op dit moment zijn 16 van de 26 NAVO-lidstaten actief in Irak. De NAVO geeft alleen maar logistieke ondersteuning aan Poolse troepen.