Ooit was Geisweid, onderdeel van de stad Siegen, een zelfstandig dorp. Onder Duitse christenen werd het bekend door Jakob Vetter. De opwekkingsprediker stichtte in 1902 de Deutsche Zeltmission (Duitse tentzending). Met steun van een groeiende achterban kocht hij bij Geisweid een stuk bos, waar de uitvalsbasis van de missie werd gebouwd. Met een royale woning voor Vetter, een kapel, een logement voor rondtrekkende missionarissen die tot rust moesten komen, een conferentiezaal en bijbehorende opstal. Het geheel kreeg de naam Patmos.

De begane grond van het Berghaus, ooit de woning van Vetter, wordt vandaag bewoond door Marius Timmermans en echtgenote Ellie. De voorzitter van het Reformations Gesellschaft Heidelberg (RGH) beschouwt het als besturing dat hij hier een onderdak vond. Net als Vetter destijds ziet hij uit naar een geestelijk reveil in het land dat ooit de bakermat van de Reformatie was.

Wat bracht u ertoe om naar Duitsland te verhuizen?

„Ik ben afkomstig uit een familie van ondernemers. Als een zaak groeit, ga je exporteren en sticht je in het land waar je de producten afzet een nevenvestiging. Dan zit je dicht bij het vuur. De stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht die ik had opgezet, marcheerde prima. Intussen had ik een aantal goede contacten in Duitsland, onder anderen met rechter Sebastian Merk, voorzitter van de Bibelbund Siegerland. Samen met hem en een paar anderen kwam ik tot de conclusie dat de tijd rijp was voor een Duitse stichting met dezelfde doelstelling. De andere bestuursleden hebben veel meer verstand dan ik, maar ze wilden dat ik voorzitter werd. We hopen op een nieuwe reformatie in Duitsland. In afhankelijkheid van Gods zegen verspreiden we onder christenen van allerlei signatuur reformatorische lectuur. Als je aan het front zit, weet je precies welke munitie er nodig is.”

Hoe stelt u zich daarbij op?

„Onverzettelijk in hoofdzaken, verdraagzaam in bijzaken en liefdevol in alle zaken. Zonder die houding kun je in Duitsland niet werken. We weten ons verbonden met alle mensen voor wie de Bijbel het onfeilbare Woord van God is. Met de schat van onze gereformeerde belijdenis kunnen we baptisten en leden van vrije evangelische gemeenten wat leren; omgekeerd kunnen wij meer dan eens van hen leren.”

Vanwaar uw keuze voor Siegen als nieuwe woonplaats?

„Het was de bedoeling dat we ons in Heidelberg zouden vestigen. Al heel lang loop ik met de gedachte daar een museum over de Heidelbergse Catechismus te stichten. Ik was zo ver dat ik met de burgemeester van Heidelberg aan tafel zat. Het 450-jarig bestaan van de catechismus trok veel meer mensen naar zijn stad dan hij had verwacht. Mijn plan was volgens hem een gat in de markt. Hij had één voorwaarde. We moesten in de realisatie ervan samenwerken met de Landeskirche. Dat was voor de Duitse bestuursleden van het RGH onbespreekbaar. Margot Kässmann, de voormalige raadsvoorzitter van de Landeskirche, loochende zelfs de maagdelijke geboorte van Christus. Omdat de meeste bestuursleden in Siegen of omgeving wonen, zeiden ze: „Kom toch hiernaartoe.” Dat hebben we gedaan.”

Wat ziet u als uw belangrijkste taak?

„Contacten leggen, conferenties bezoeken en via die kanalen onze lectuur verspreiden. Ds. Christian Schwark, een behoudende predikant in de Landeskirche, deelt onder zijn gemeenteleden ons boekje ”Luther für heute” uit. Daarin zijn Luthers bekende werken ”Over de geknechte wil” en ”De vrijheid van een christenmens” gebundeld.

We zijn net terug van een paar dagen in Zwitserland, waar Evangelium21 een regionale conferentie had belegd. Daar hebben we heel goede contacten mee. Ze noemen mij ”mister” Heidelbergse Catechismus. De organisatie is gesticht door ds. Matthias Lohmann, die aan het Reformed Theological Seminary in Washington heeft gestudeerd. Nu is hij predikant van de Freie Evangelische Gemeinde München-Mitte. Net als wij is hij zeer bezorgd over de geestelijke situatie in Duitsland. Door Evangelium21, een netwerkorganisatie met de Bijbel en de gereformeerde belijdenis als grondslag, wil hij het reformatorische geluid versterken. Een groeiend aantal mensen, onder wie theologiestudenten, voelt zich daartoe aangetrokken. Op de laatste nationale conferentie in het gebouw van de Arche Gemeinde in Hamburg waren zo’n 1200 bezoekers.”

De Arche Gemeinde was vroeger toch een pinkstergemeente?

„Dat klopt. Wolfgang Wegert, de oudste predikant, stond op de nominatie om te worden verkozen tot president van de charismatische beweging in Duitsland. Door een boekje van Spurgeon is hij van gedachten veranderd. Ik sleep ook Hollandse predikanten mee naar Hamburg. Die zitten soms wat onwennig om zich heen te kijken. Dan zeg ik: „Jongens, je kunt niet verwachten dat ze in een paar jaar álles van hun pinksterverleden kwijt zijn.” Je moet mensen een beetje tijd gunnen.”

U stelde eerder in een interview dat Duitsland hooguit vijfhonderd reformatorische christenen kent. Zegt u dat nog steeds?

„Nee, maak er terstond zevenduizend van. Niet dat ik de kerkelijke en geestelijke situatie rooskleurig vind, maar keer op keer doe ik verrassingen op. Pas ontmoette ik een jongeman die zit te studeren in de werken van Thomas Watson en Lloyd-Jones. Ik heb intussen ook een goede band met de Freie Evangelisch-Theologische Akademie in Bazel, waar prof. Huntemann heeft gedoceerd. Daar studeren nu tachtig jonge mensen. De rector, afkomstig uit Paraguay, deelt onze lectuur onder de studenten uit. Pierrick Hildebrand van het Institut für Schweizerische Reformationsgeschichte, een jonge Zwitser die gepromoveerd is op Bullinger, gaat voor ons preken van Bullinger in hedendaags Duits vertalen. Ook met Evangelium für Alle, een bloeiende evangelische Freikirche in Stuttgart, heb ik goed contact. Er is hier nog veel meer dan ik dacht.”

Laat dit niet zien dat je pas werkelijk zicht op de kerkelijke situatie in een land of een regio krijgt als je er zelf woont?

„Absoluut. Op afstand is het moeilijk oordelen. Ik ben ook beter gaan zien dat de Heere vrij is in de manier waarop Hij mensen verandert. We willen in de gereformeerde gezindte graag alles in ons schema persen. Met een schaartje knippen wie er wel en wie er niet bij hoort, leer je hier snel af. Ik ontmoet mensen met wie ik het niet in alles eens ben, maar die in tal van opzichten een voorbeeld voor me zijn. Neem Benjamin Schmidt van het blad ”Herold”, dat in Nederland uitkomt onder de titel ”De Stem”. Daar voel ik me van harte aan verbonden. Hij is lid van een ouderwetse vergadering van gelovigen. Er is herkenning in de ootmoedige verwondering over de ontvangen genade. Een Duitse christen die bijzonder onder de indruk is van de kerkelijke situatie in de Nederlandse gereformeerde gezindte, vroeg me of daar ook nog iets fout zit. „Heel veel”, heb ik gezegd. „Wij denken dat we beter zijn dan alle anderen.” Dat superioriteitsgevoel zit erg diep.”

Hoe is de verhouding met ds. Sebastian Heck in Heidelberg?

„Dat contact is bekoeld door het drama aan de Akademie für Reformierte Theologie in Hannover. Na een ruzie met dr. Jürgen Klautke is dr. Victor d’Assonville samen met Heck een reformatorisch theologisch seminarie in Heidelberg begonnen. Heck vond dat ik Klautke te lang de hand boven het hoofd hield.”

Ooit noemde u de gemeente van Heck een laatste reddingsboei voor Duitsland.

„Daarmee bevestigde ik Heck in zijn gedachte dat hij zo’n beetje de laatste gereformeerde Duitser is. Eerder waren we in Nederland erg onder de indruk van Volker Jordan. Die is uiteindelijk teruggekeerd naar de Rooms-Katholieke Kerk. Het heeft me beducht gemaakt voor mensen die zich als de enige ware christen in een land presenteren. Daar moet je niet mee in zee gaan. „Houd je aan de gouden middenweg”, zei m’n geestelijke vader ds. A. Vergunst vaak. Soms ben ik te snel onder de indruk van mensen.”

De Stichting Vrienden van Heidelberg en Dordrecht en het Reformations Gesellschaft Heidelberg doen nu veel met uitgeverij 3L Verlag. Hoe bevalt dat?

„Heel goed. Die uitgeverij is in 2000 opgericht door een orthodoxe lutherse predikant, een man met visie maar zonder zakelijk inzicht. Zijn gemeentelid Friedhelm Anhuth, een internationale zakenman, heeft het bedrijf overgenomen en uitgebouwd. De boeken worden in een brede kring gelezen, van Freikirchen tot Brüdergemeinden. De Kerk met een hoofdletter loopt door alle nationale en kerkelijke grenzen heen. Dat wist ik al, maar in Duitsland ben ik het nog beter gaan zien. Het geeft een geweldige vreugde om in allerlei kringen mensen te ontmoeten in wie God Zijn genade in Christus heeft verheerlijkt.”

Dit is deel 1 van een vierdelige serie over Bijbelgetrouwe protestanten in Duitsland. Donderdag 29 maart deel 2.