Kleding van restafval klinkt misschien niet smakelijk. Maar van afval uit de productie van suiker en rijst kunnen heerlijk zachte stoffen worden gemaakt, zoals viscose, modal en lyocell. Ontwerpers van duurzame mode maken hier graag gebruik van. Zeker ook omdat het gebruik van restafval voor een minder grote afvalberg zorgt.

Nog een reden om restafval te benutten: de traditionele productie van materialen zoals katoen en polyester veroorzaakt nogal wat schade aan het milieu. Onder meer omdat bij het maken van een katoenen stof veel pesticiden, giftige verfstoffen en andere milieubelastende chemicaliën komen kijken.

Diervrij leer

Een aantal voorvechters van duurzame kleding richt zich ook op een andere missie dan het hergebruiken van restafval: diervrije alternatieven voor populaire stoffen zoals leer ontwikkelen. Als materiaal van natuurlijke oorsprong dat lang meegaat heeft leer een groen imago. Toch komen er bij het looien van de dierenhuid veel toxische chemicaliën kijken, zoals chromium en formaldehyde. En de impact op het milieu beperkt zich niet tot het productieproces. Gelooid leer is ook moeilijk biologisch afbreekbaar. Bovendien is de diervriendelijkheid van leer omstreden. In landen zoals India en China worden runderen onder erbarmelijke omstandigheden gehouden en geslacht.

Appels en ananassen

De voorbeelden van plantaardige versies van leer liggen inmiddels voor het oprapen. Een kleine greep. De Nederlandse ontwerpster Aniela Hoitink ontwikkelt een flexibel textiel van schimmels van paddenstoelen. In de Verenigde Staten timmert Modern Meadow aan de weg. Het bedrijf laat cellen uit de huid van dieren in een laboratorium uitgroeien tot synthetisch leer. En het Amerikaanse merk Veerah lanceerde recent een collectie hoge haken met stoffen die afkomstig zijn van appels. Het namaakleer is een bijproduct van de appelsap die een biologische fruitteler in Italië maakt.

Klinkt dat allemaal nog als toekomstmuziek? Ananasleer is al in allerlei winkels over de hele wereld te vinden, ook in Nederlandse (internet)shops zoals EN&, de Geitenwollenwinkel en VegaLife.

Vezels

Carmen Hijosa van het Londense modemerk Ananas Anam staat bekend als de uitvinder van Piñatex, een materiaal dat is gemaakt van de vezels van ananasbladeren. Hijosa werkte in de leerindustrie en ontdekte tijdens een reis naar de Filipijnen dat daar ananasvezels worden gebruikt voor tassen en stoffen. Na jarenlang onderzoek wist Hijosa restproducten uit de ananasteelt om te toveren tot textiel met de uitstraling van leer.

Ananas Anam exporteert Piñatex inmiddels over de hele wereld. Het ananasleer is in trek omdat het materiaal sterk, licht, soepel en zacht is en prettig draagt. En het is ook nog eens biologisch afbreekbaar. Piñatex is verwerkt in de schoenencollecties van onder andere Bourgeois Boheme en NAE, een Portugees merk dat volledig diervriendelijk produceert.

Echter dan echt

Niet alleen voor leer, maar ook voor andere materialen van dierlijke oorsprong zijn steeds meer veganistische alternatieven op de markt. Neem Amadou, een suède-achtige soepele stof die wordt gemaakt van speciaal gekweekte paddenstoelen. Het materiaal is bruikbaar voor meubels én voor kleding, schoenen en accessoires. Een extra bonus voor het milieu: na gebruik zijn de producten volledig composteerbaar.

Met een beetje speurwerk kun je ook wol vervangen door diervrije materialen. Zo zijn de breigarens en kledingstukken van Tina Tape Yarn, een product van de Amerikaanse wolspecialist Wool & the Gang, gemaakt van vezels uit eucalyptusbomen. En in de internetwinkel Vegan Yarn zijn nylon vezels te vinden waarmee je zelf een soort kasjmier kunt spinnen.

Daarnaast staan de innovaties in imitatiezijde niet stil. Er is al een soort zijde ontwikkeld van vezels uit de kapokboom, en sojazijde is gemaakt van restafval uit de tofuproductie. Het Amerikaanse bedrijf Bolt Threads wist in een laboratorium een synthetische zijde te laten groeien door gist, suiker en water te fermenteren. Het luxe Italiaanse modemerk Salvatore Ferragamo lanceerde vorig jaar een zijdeachtige stof gemaakt van sinaasappelschillen.

De trend dichtbij

De ontwikkelingen in veganistische kleding spelen zich –net als veel andere modetrends– in internationale kringen af. Maar ook in Nederland wordt het steeds eenvoudiger om de garderobe te vullen met diervrije kleding, schoenen en accessoires. Webwinkels zoals Wolf and Storm en EN& zijn gespecialiseerd in veganistische collecties. En VegaLife, een webshop met een winkel in Amsterdam, is al twintig jaar lang leverancier van schoenen, riemen en tassen die eerlijk, duurzaam en zonder dierenleed zijn gemaakt.

Tot de veganistische merken in het assortiment behoort onder andere het Nederlandse merk Pretty & Fair, dat damesschoenen, laarzen en tassen produceert in een kleine familiefabriek in Portugal waar de werknemers een eerlijk loon krijgen en onder fatsoenlijke omstandigheden werken. In de speciale diervrije collectie, die bestaat naast een assortiment van ecologisch gelooid leer, spelen materialen zoals imitatieleer, kurk en natuurrubber een hoofdrol.

Prijsknaller

Bij duurzame specialiteitenwinkels zijn diervrije must haves dus moeiteloos te vinden. In reguliere winkels vraagt de zoektocht naar veganistische outfits wel wat speurwerk. Wat de prijzen betreft is het aanbod ruim, winkels en merken met diervrije producten opereren in het midden- en het hogere segment van de markt. Een prijsknaller zit er dus niet bij. Voor goedkope massaproductie is veganistische mode nog nét niet gangbaar genoeg.

Pumps van kurk

Pumps van kurk, sportschoenen van linnen, wandelschoenen van natuurrubber. Schoenenmerken laten zich steeds meer van hun veganistische kant zien. Een aantal merken zet nog een stapje extra.

Zo heeft het duurzame merk TOMS Shoes een speciale veganistische collectie, gemaakt met materialen zoals denim en kurk (en zónder ook maar een snippertje wol of leer). Het bijzondere zit in de bedrijfsfilosofie, die het principe van “one for one” centraal stelt. Voor elk paar schoenen dat je bij TOMS koopt, geeft het Amerikaanse bedrijf standaard een paar aan een kind dat zonder zit.

Oprichter Blake Mycoskie en zijn team werken samen met ngo’s in meer dan zeventig landen over de hele wereld om op die manier een bijdrage te leveren aan de bestrijding van kinderarmoede. TOMS Shoes startte ooit met een serie schoenen geïnspireerd op de Argentijnse espadrille, maar inmiddels zijn er onder meer ook sandalen, sneakers, pumps, laarsjes en ballerina’s. Zelfs in diervrije uitvoeringen.