Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken had maandag weinig goede woorden over voor de stap om ambassadepersoneel weg te sturen. Logisch, want het uitzetten van diplomaten wordt gezien als een vernedering, zeker als dit tegelijk door twintig landen wordt gedaan.

Het ministerie publiceerde een pittige verklaring. De stap is onvriendelijk en niet consistent, is het doorzetten van confrontatie en escalatie en feitelijk een aanslag op het leven van alle Russen in Groot-Brittannië.

De Britse regering had eerder geëist dat er een onderzoek zou komen; Rusland had vervolgens beloofd volledig mee te werken. Moskou verwijt Londen nu dat onderzoek onmogelijk te maken. Daarvoor heeft Moskou maar één woord: hypocriet.

De Amerikanen breken met de regels van het internationaal recht, stelt Moskou. Want Washington zet niet alleen diplomaten uit die bij de VS staan geregistreerd, maar zelfs twaalf stafleden bij het hoofdkwartier van de Verenigde Naties in New York. Volgens Rusland kan dat officieel helemaal niet, omdat de VN hun eigen regels hebben.

Moskou heeft nog geen tegenmaatregelen genomen. Een woordvoerder van het Kremlin heeft gezegd te werken volgens de „principes van wederkerigheid.” Elk van de twintig landen die aan de actie tegen Rusland deelnemen, kan erop rekenen evenveel diplomaten te zien terugkeren. Zo heeft Nederland de vergunning van twee medewerkers van de ambassade ingetrokken; Rusland zal hierop twee Nederlandse diplomaten uitzetten.

Dit is een vrij gebruikelijke reactie zodra er diplomaten worden uitgezet. Vorig jaar trok de Russische president Poetin al van 755 Amerikaanse functionarissen de accreditatie in zodat er nog maar 455 Amerikanen in (het grote) Rusland overbleven; dat waren er precies evenveel als er Russische diplomaten in de VS waren geregistreerd.

Het uiteindelijke besluit wordt genomen door president Poetin, stelde de woordvoerder. Dat onderstreept dat dit conflict niet kan worden gezien als een diplomatieke rel die door minister Lavrov (Buitenlandse Zaken) kan worden afgedaan, maar als iets van de grote baas zelf. In andere landen is dit niet anders. In Den Haag trad naast minister Blok (Buitenlandse Zaken) ook premier Rutte naar voren om het besluit toe te lichten.

Theorie

Volgens RT, het Russische nieuwskanaal dat op het Westen is gericht, gelooft slechts 3 procent van alle Russen dat de aanslag op Skripal door het Kremlin is bedacht. De grote meerderheid meent dat dit is uitgevoerd door Moskous vijanden. Uit het onderzoek blijkt dat wel 82 procent van de bevolking weet van het incident. RT noemt de beschuldiging dat de Russische staat hierachter zit een „theorie” van de Britse regering en de bevooroordeelde westerse media.

Duidelijk is dat de rel binnen Rusland samenbindend werkt. Dat is een reden waarom veel westerse waarnemers denken dat het Kremlin er inderdaad achter zit, onder meer om Poetin op vorige week zondag aan een overwinning te helpen. Als dat zo is, is de opzet geslaagd, omdat Poetin won met 76 procent.

De zwakte van deze theorie is dat het Kremlin dan overduidelijk niet heeft gerekend met de weerslag die de affaire-Skripal heeft op het wereldkampioenschap voetbal, dat in juni en juli in Rusland wordt gehouden. Het was te voorspellen dat diverse landen geen hoge functionarissen naar de wedstrijden zouden sturen. Terwijl dit sportgebeuren voor Rusland enorm belangrijk is. Bovendien was vooraf al duidelijk dat Poetin ook zonder schandaaltje de verkiezingen zou winnen.

Gebrek

Evenzeer samenbindend werkt het beeld dat Rusland in deze kwestie slachtoffer is en geen dader. Zelfs als het Westen de sancties zal opschroeven, zullen die de trots van Rusland niet breken. Veel meer dan in het Westen zal de bevolking bereid zijn gebrek te lijden en de broekriem aan te halen.