Bij conflict in de kerk is eerlijk luisteren heel belangrijk
Tien jaar lang werkt het Netwerk Vredestichters inmiddels aan conflictbeheersing in kerkelijke gemeenten. Vrijdag was er een jubileumseminar. In de afgelopen jaren werden zestig trajecten van herstel begeleid, zoals de organisatie het noemt. De kwesties die behandeld werden, gingen vaak over het functioneren van predikanten, kerkenraden of zelfs hele gemeenten. Volgens een van de initiatiefnemers van het netwerk gaat het bij conflicten in de kerk in zes van de tien gevallen om een slechte communicatie. In een op de tien gevallen gaat het om een theologisch conflict.
Het is statistisch gezien wellicht niet verantwoord om deze zestig gevallen te extrapoleren naar heel kerkelijk Nederland. Toch is het niet uit te sluiten dat, als werkelijk alle conflicten in kerken en gemeenten worden onderzocht, verreweg de meeste zaken blijken te gaan over problemen in het communiceren. Want begrip voor elkaar kan er alleen zijn als er goed gecommuniceerd wordt.
In de christelijke gemeente behoort de wet van het Koninkrijk van God te gelden. Die staat op nogal wat onderdelen haaks op de tijdgeest. In de kerk gaat het niet om het ego, maar om ootmoed. Niet om het recht van de sterkste, maar om zorg voor de zwakkeren. Niet om vergelding, maar om vergeving. Niet om gelijk krijgen, maar om, als het maar enigszins mogelijk is, tot een vergelijk te komen.
Als we eerlijk zijn, is de praktijk, ook in het kerkelijk leven, vaak veel weerbarstiger. Omdat mensen, ook als ze zich christen noemen, beperkingen hebben en houden. Wie die beperkingen echter op het netvlies heeft, kan daardoor vaak al voorkomen dat conflicten escaleren.
„Heb dan de waarheid en de vrede lief”, zegt de Bijbel (Zacharia 8:19). Dat wordt soms uitgelegd alsof het éérst gaat om de waarheid en pas daarna om de vrede. Dat is echter een gevaarlijke exegese, die geen recht doet aan de context van de Bijbel als geheel. Overigens: het is maar helemaal de vraag of het begrip ”waarheid” in Zacharia 8 gelezen moet worden als een geheel van opvattingen die we dan ”de waarheid” noemen. In Zacharia 8:16 staat namelijk: „Dit zijn de dingen, die gij doen zult: spreekt de waarheid, een iegelijk met zijn naaste; oordeelt de waarheid en een oordeel des vredes in uw poorten.” Het gaat in dit kader dus om de waarheid spréken, om eerlijk zijn.
Juist die eerlijkheid is bij conflicten belangrijk. En die eerlijkheid begint met het goed luisteren naar de ander met als doel echt te begrijpen wat hij of zij bedoelt. Om vervolgens te proberen samen de vrede in de gemeente te bevorderen. Ook als dat betekent dat het individu één of meerdere stappen terug moet doen om het geheel te dienen. Want om dienen gaat het ten diepste in de kerk. Dienst aan God en dienst aan de ander. Het eerste kan betekenen dat bij dwalingen opgetreden moet worden. Maar het tweede sluit in dat zelfs dat in liefde gedaan wordt.
