„Christenen meenden dat de eindtijd was aangebroken”

Dat zei historicus Jeroen Koch vrijdag tijdens de studiemiddag van de Stichting het Réveil-archief. „Satanische machten leken zich geopenbaard te hebben.”

Het Réveil-archief en stichting het Bilderdijkmuseum hadden een bijeenkomst georganiseerd met als thema ”Het einde der tijden of een nieuw begin? Christelijke reacties op grote omwentelingen in Europa, van de Franse Revolutie tot de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog”. De studiemiddag trok ongeveer veertig bezoekers.

Koch, historicus aan de Universiteit Utrecht, hield een lezing over christelijke reacties op grote omwentelingen zoals de Franse Revolutie, de Eerste Wereldoorlog en de Tweede Wereldoorlog. Hij haalt als voorbeeld de reactie aan van Abraham Kuyper in augustus 1914, bij het begin van de Eerste Wereldoorlog. Kuyper stelde dat alles „ontsteld” en „veretterd” was en dat God te hulp kwam om te verlossen van het sociale verderf. Iedereen had na de Eerste Wereldoorlog wel iemand uit zijn familie verloren. „Er hing een wolk van smart boven Europa.” Dat leidde tot een opleving van het christendom. Na de Tweede Wereldoorlog gebeurde dit echter niet. Wel werd weer gesproken over christelijke begrippen zoals schuld en boete. Na een vermeend ”Armageddon” is het belangrijk om als christen de eigen schuld onder ogen te zien en zich te hoeden voor een herhaling, aldus Koch.

Prof. Peter Raedts, emeritus hoogleraar middeleeuwse Geschiedenis aan de Radboud Universiteit, hield een lezing over het ultramontanisme en de Romantiek. Het ultramontanisme is een leer binnen de katholieke kerk die de autoriteit van de paus als het gaat om zaken van het geloof benadrukt. Raedts begon zijn lezing door te stellen dat de Franse Revolutie voor alle kerken een catastrofe was. Het ultramontanisme had iets populistisch, zo stelde Raedts. De bisschoppen moesten er niets van hebben, maar het gewone volk hield van de pelgrimages en de Mariaverering. Een andere overeenkomst tussen het ultramontanisme en het populisme zag Raedts in de behoefte aan een sterke leider. In het geval van het ultramontanisme was dit paus Pius IX.

Het ultramontanistisch katholicisme is in Nederland geïntegreerd door zich niet te accommoderen, maar door de strijd aan te gaan, aldus Raedts. De katholieken zijn geïntegreerd door trouw te blijven aan zichzelf. Het voorbeeld van de integratie van het ultramontanisme kan ook een voorbeeld zijn voor de huidige generatie, aldus Raedts. „Door zichzelf te zijn kan men Nederlands worden.”

Historica Rie Hilje-Kielman, hield een lezing over de eindtijdverwachting bij de Nederlandse advocaat en dichter Willem Bilderdijk. In de tijd van Bilderdijk was er sprake van een zogenaamd eindtijdalarmisme, aldus Hilje-Kielman. De visie van Bilderdijk was niet uniek. Velen verwachtten in de achttiende eeuw een overgang van het zesde naar het zevende millennium. „Toen de paus in 1798 door de Franse troepen werd gearresteerd, dacht men de periode van de antichrist ten einde was gekomen.”

Toch had Bilderdijk een aantal eigen ideeën over de eindtijd. „Bilderdijk had veel gelezen en had een eigenzinnig stelsel gemaakt.” Bilderdijk deelde onder andere de tijd in vier periodes van 500 jaar naar de vier ruiters van de Apocalyps. De antichrist was de zoon van Napoleon en Bilderdijk zag de prins van Oranje als heilbrenger.

Service

„Christenen meenden dat de eindtijd was aangebroken”

Kerk & religie

Service

„Christenen meenden dat de eindtijd was aangebroken”

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?