Hoofdspreker van de dag, dr. Mark Kinzer, Amerikaans Messiaans Joods theoloog, concludeert: „Voor een groot deel lukt het Wright om het Joodse karakter van de boodschap van het Nieuwe Testament te laten zien, maar er is één gigantisch probleem: het Joodse volk van vandaag heeft volgens hem theologisch geen betekenis meer.”

Op de studiedag, georganiseerd door de Jules Isaac Stichting (JIS), zijn ongeveer zeventig belangstellenden. JIS bestaat sinds 2015 en heeft tot doel het ontwikkelen van theologie die vrij is van vervangingsdenken, de gedachte dat de kerk de plaats van Israël heeft overgenomen.

Kinzer toont aan dat Wright in tegenstelling tot veel moderne Bijbelwetenschappers, de Joodsheid van Jezus en Paulus volledig tot zijn recht laat komen. Wright verzet zich in zijn boeken tegen het 19e-eeuwse portret van Jezus als een tijdloze leraar in eeuwige waarheden. Wright beschrijft Paulus eveneens als „a deeply Jewish thinker”, een diep-Joodse denker.

Ook de centrale theologische begrippen van het Nieuwe Testament zijn volgens Wright ontleend aan centrale voorstellingen uit het Jodendom van de Tweede Tempelperiode. Jezus, Paulus en de eerste volgelingen van Jezus herinterpreteren die begrippen wel in het licht van de Messias en de Geest. Monotheïsme, verkiezing en eschatologie worden omgewerkt tot: één God, één volk van God en één toekomst voor Gods wereld.

Aparte status

Hoewel de invloed van het jodendom in het ontstaan van het christendom door Wright breed wordt uitgemeten, lijkt er volgens Kinzer door Wrights sterke nadruk op het ene volk van God geen ruimte bij hem te zijn voor een aparte status van het Joodse volk. Het is volgens Kinzer echter niet onmogelijk om ook in het denkschema van Wright te komen tot een theologische erkenning van het volk Israël. Wright zou volgens Kinzer dan die consequentie moeten trekken uit het feit dat Jezus als Jood het ware Israël belichaamt en daarmee het Joodse volk niet vervangt.

Het is bovendien nodig, aldus Kinzer, om te komen tot een theologische lezing van de geschiedenis waarbij een theologische duiding moet worden gegeven van de weg die het Joodse volk de afgelopen tweeduizend jaar is gegaan.

Ds. Wilbert Dekker uit Kampen, predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN), beargumenteert dat Wright wel degelijk sterke Bijbelse papieren heeft wanneer hij de nadruk legt op het ene volk van God. Volgens ds. Dekker is er geen sprake van het vervangen van Israël, omdat de kerk in de kern bestaat uit Israël met de toevoeging van de volkeren.

Een deel van de huidige problematiek in het denken over de relatie kerk en Israël komt volgens de predikant voort uit het feit dat het Nieuwe Testament uitgaat van een Joodse meerderheid in de vroeg-christelijke gemeenschappen. Die situatie is op dit moment totaal anders nu de kerk een wereldkerk is. „Eigenlijk was de Joodse missie onder de heidenen veel succesvoller dan iedereen had kunnen voorzien.”

Verkiezing

Prof. dr. Henk Bakker, hoogleraar voor het Baptistenseminarie aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam, sluit zich aan bij de kritiek op Wright wanneer Wright stelt dat God na Christus’ komst geen verbondsrelatie meer heeft met het Joodse volk. „Op dit punt moeten we Wright corrigeren. De verkiezing van Israël is niet iets tijdloos, maar concreet en historisch. De Messias is niet gekomen om zijn volk te verwerpen, maar om het te vernieuwen.”