In deze tijd de Afsluitdijk aanleggen? Jonkman denkt niet dat er voldoende draagvlak voor zou zijn. Volgens de hem zouden de te verwachten milieueffecten te groot zijn. „Een zeearm met al zijn kenmerkende ecologie omvormen tot een zoetwatermeer kan in Nederland niet meer. Dat zag je al bij de Deltawerken, waarbij gaandeweg de natuurwaarde van de Oosterschelde en het effect op de visserij de boventoon gingen voeren. Het milieu weegt nu bij waterbouwkundige ingrepen veel zwaarder dan honderd jaar geleden. Het enige alternatief was destijds om de dijken flink te verhogen. Dan was de Zuiderzee blijven bestaan en hadden we alle landaanwinningen niet gehad.”

Maar na de watersnoodramp van 1916 was de publieke opinie duidelijk: zoiets wilden we nooit meer. Jonkman: „Het plan voor de Zuiderzeewet lag er al veel langer, nu werd er werk van gemaakt. Het was de eerste keer in Nederland, misschien wel op de wereld, dat op zo’n grote schaal een plan tegen overstromingen werd gemaakt. Voor het realiseren van de Afsluitdijk was veel lef nodig. Niemand kon exact voorspellen wat de effecten zou zijn.”

Als je de opgave van honderd jaar geleden naar het heden zou verplaatsen, is het volgens Jonkman maar de vraag wat er met de Zuiderzee zou gebeuren. „We hadden de dijken flink moeten verhogen, maar dat heeft grote invloed op het landschap. Kijk eens hoeveel weerstand omwonenden nu al hebben tegen dijkversterking. Zonder Afsluitdijk zouden de werkzaamheden nog veel ingrijpender zijn. Op een andere manier had je vissersplaatsjes als Urk, Enkhuizen en Hoorn echt niet veilig kunnen houden.”

Maar achter de Zuiderzeewet zat nog een andere gedachte. Behalve beveiliging tegen het water was er ook de urgentie tot zelfvoorzienendheid. Jonkman: „De Eerste Wereldoorlog was juist voorbij, Nederland had behoefte aan extra landbouwgrond voor het geval we weer in een oorlogssituatie terecht zouden komen. Door de zeearm af te sluiten, konden we gaan inpolderen en land winnen.”

Jonkman vindt het goed dat we dit jaar stilstaan bij de ontstaansgeschiedenis van de Zuiderzeewerken. „Ze zouden in deze tijd al bijzonder zijn, laat staan toen. De Afsluitdijk is in 1932 voltooid, pas in 2010 werd in Zuid-Korea een langere dijk aangelegd. In het licht van de beperkte financiële middelen en de technologische ontwikkelingen van die tijd was dit echt een gigantisch project. Een blijk van vooruitdenken, wat nog steeds actueel is als het gaat om veiligheid.”