1. geschil

Een grote stapel documenten heeft ze meegebracht, de zus van de huisarts, waaronder veel bankafschriften en betalingsbewijzen. Allemaal zijn ze in haar ogen heel belastend voor haar broer. Ze verdenkt hem van zelfverrijking, zo vertelt ze het medisch tuchtcollege. Hij zou zijn dokter-zijn hebben misbruikt om de bankrekening van hun inmiddels overleden moeder te plunderen voor eigen gewin.

Tien jaar voor haar overlijden kreeg de moeder een hersenbloeding. Daarna trok ze zes maanden in bij haar zoon, de arts. Haar laatste jaren bracht ze door in een verpleeghuis, maar tussentijds woonde ze nog zeven jaar zelfstandig. Gedurende die tijd stond ze als patiënte ingeschreven in de huisartsenpraktijk van haar zoon.

Een derde kind, een broer van de arts, is na de dood van moeder belast met het uitvoeren van het testament. Dat gaat niet in onderling overleg, want door een geschil over de nalatenschap van de vader zijn de familiebetrekkingen zwaar verstoord geraakt. Als de zus informeert of ze inzage kan krijgen in de stukken is het antwoord dan ook nee.

Pas na vijf jaar strijkt de executeur de hand over het hart en gaat hij overstag.

Na het dossier te hebben doorgebladerd slaat de zus groot alarm. Er blijken vóór het overlijden van haar moeder flinke geldbedragen te zijn overgemaakt van haar rekening naar die van haar zoon, de arts. Hij kan voor elke transactie een verklaring aanvoeren, maar zijn uitleg overtuigt haar niet. Tweeduizend euro voor de verhuizing van haar moeder, van het tijdelijk verblijf bij haar zoon naar haar zelfstandige woonruimte? Bijna 3000 euro voor de mantelzorg die zij van de partner van haar zoon ontving?

Het meest merkwaardig vindt de zus het voorschot op de erfenis à 98.000 euro dat de arts kreeg overgemaakt. Ook daarvoor blijkt echter een verklaring, ondersteund door rechterlijke machtigingen en al. Een tweede broer van de arts is wilsonbekwaam en werd jarenlang wettelijk vertegenwoordigd door zijn moeder. Een paar jaar voor haar overlijden wees zij de arts echter aan als curator in haar plaats.

Zij maakte het genoemde bedrag over om hem in staat te stellen goed voor zijn broer te zorgen; iets wat bij het uitvoeren van het testament weer is vereffend.

Tussen de rechtbankstukken zit een document waarin de moeder over haar besluit om de arts tot curator te benoemen verklaart: „Feitelijk zorgt hij nu al jaren, in goed overleg met mij, voor mijn zoon.” Ook dat stuk overtuigt de zus echter niet.

2. standpunten

Een tuchtcollege lastig vallen met een privékwestie, kan dat zomaar? Een betere vraag is eigenlijk: is dit een privékwestie? Dat is lastig te zeggen, want net als een minister of een burgemeester wordt ook een arts nog steeds geacht ook in zijn vrije tijd de eer van de artsenstand hoog te houden. In de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg, vaak de wet BIG genoemd, staat dat privégedragingen van artsen tuchtwaardig kunnen zijn als ze zo ernstig van aard zijn dat het vertrouwen in hun professionele handelen erdoor wordt geschaad. Het is aan de tuchtrechter om per zaak te bepalen of dat aan de orde is.

Dan is er nog een tweede haakje waaraan de zus haar tuchtklacht kan ophangen: de gedragsregels van artsenorganisatie KNMG. Die schrijven kort gezegd voor dat een arts de schijn van belangenverstrengeling moet vermijden en geen geldbedrag of een ander geschenk mag aannemen dat in onevenredige verhouding tot de gebruikelijke honorering staat.

3. oordeel

Het lijkt er echt van te komen dat de tuchtrechter gaat bepalen in hoeverre de arts zich moet kunnen verantwoorden voor de bedragen die naar hem zijn overgemaakt. Er is echter nog één barrière die de achterdochtige zus moet nemen: zij moet aantonen dat zij klachtrecht heeft.

Dat zit zo: zodra de moeder zelf zou hebben betoogd dat haar zoon haar geld had ontfutseld, zou de tuchtraad een klacht van haar zeker in behandeling nemen. Derden, zoals nabestaanden, kunnen zich alleen beklagen over de bejegening door een arts wanneer duidelijk is dat zij de wil van de klager vertegenwoordigen. De vraag is dus: is dat hier het geval?

Nee, beslist de tuchtraad. De arts kan de nauwe contacten met zijn moeder aantonen. Ze woonde bij hem in en benoemde hem, met redenen omkleed, tot curator. De zus kan echter niet bewijzen dat ze de laatste tien jaar überhaupt nog contact met haar had. Het gevolg is dat ze bot vangt: de tuchtraad neemt haar klacht niet in behandeling.