Hoe is deze index ontstaan?

Alle beurzen hebben wel een of andere ‘thermometer’ met behulp waarvan je in één oogopslag de actuele stand van zaken op de markt te weten kunt komen. De bekendste is waarschijnlijk de Dow-Jones van Wall Street in New York. Die dateert al van 1896.

Voorheen berekende in Nederland het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) aan het eind van elke dag een cijfer dat de stemming onder de beleggers op het Damrak weergaf. In maart 1983 kwam er een nieuwe indicator: de European Options Exchange (EOE-index). Deze verandering diende ertoe transacties in opties te vergemakkelijken. Belangrijke verbetering was de continue berekening voortaan, dus niet langer slechts één keer per dag. Op 1 januari 1994 wijzigde de naam in AEX, als afkorting van Amsterdam Exchange Index.

Wat zijn de regels voor de samenstelling en de berekening?

Het is een gemiddelde van de koersen van de 25 grootste fondsen, dat wil zeggen van de 25 aandelen die de grootste omzet hebben bij de handel in Amsterdam. Tweemaal per jaar wordt bekeken of er aanpassingen nodig zijn. Soms verdwijnt een onderneming uit de ‘elitegroep’, om plaats te maken voor een andere.

Bij de berekening gaat het om de totale beurswaarde van de betrokken aandelen gedeeld door een getal waarin een wegingspercentage is verwerkt. Een fonds met een hoge beurswaarde (aantal aandelen maal de koers) heeft meer invloed op de totaalstand dan een fonds met een geringere omvang. Shell en Unilever zijn de zwaargewichten binnen de AEX.

Wat is de betekenis van de AEX?

Zoals gezegd: een dergelijk cijfer biedt je snel inzicht in hoe het op een bepaald moment gaat met de koersen: stijgen ze, dalen ze, is er veel of weinig turbulentie? Je kunt met de grafiek van de AEX de bewegingen over kortere en langere tijd volgen. En er valt ook wel iets uit af te lezen over de economische situatie.

Welke beperkingen kent deze graadmeter?

Hij zegt niets over het koersverloop van een individueel aandeel, hij geeft slechts een globaal beeld. Een ander bezwaar is dat hij het rendement dat behaald wordt in de vorm van dividend, buiten beschouwing laat. En om nog een kritiekpunt te noemen: er zit een aantal bedrijven in die weinig binding hebben met Nederland, zoals ArcelorMittal, Gemalto en Altice. Dat zijn concerns die hier bijvoorbeeld nauwelijks voor werkgelegenheid zorgen.

Hoe heeft de hoogte van de AEX zich door de tijd heen ontwikkeld?

Bij de start werd de index op basis van de koersen van toen vastgesteld op 100. Vorige week eindigde hij op ruim 518 punten. De koersen zijn gedurende 35 jaar per saldo dus fors gestegen. Bovendien is bij de komst van de euro –op de beurs in 1999– de toenmalige waarde gedeeld door 2,20371. Beleggen in aandelen pakt over lange termijn bezien goed uit, mag de conclusie wezen.

De hoogste stand ooit noteerden we op 4 september 2000: 703,18. Het slot op die dag bedroeg 701,56. Uiteraard waren er sterke fluctuaties. In 1987 tekende zich een heuse krach af, met op ‘zwarte maandag’ (19 oktober van dat jaar) een val van de AEX van 12 procent. Later zorgden het knappen van de internetzeepbel (het einde van de euforie over de opmars van het web en daaraan verwante bedrijven, in het najaar van 2000) en de financiële crisis (2008) voor wereldwijd een langere periode van dalende koersen.