Column: Moetivatie
Hoe krijg in mijn leerlingen in beweging? Een vraag die menigeen in het onderwijs bezighoudt. Maar ook thuis kan het hoofdbrekens kosten om zoon- of dochterlief aan de studie te krijgen. Hij of zij is niet gemotiveerd. Een zinnetje dat zomaar kan langskomen. En daar valt zeker wat op af te dingen. Want iedereen is gemotiveerd. Alleen wel voor zijn eigen doelen. En die vallen niet altijd samen met de doelen van ouders, leraren en het ministerie van Onderwijs.
Daar waar er geen interne motivatie is, is er externe moetivatie. Leren moet. Van de leraar op school, van thuis, want anders… En dan komt het. Anders haal ik een slecht cijfer en wat zullen ze dan wel niet van mij denken. Anders vinden ze mij dom. Anders heb ik geen studiepunt en moet ik gaan terugbetalen. Anders haal ik geen diploma en kom ik niet verder in de maatschappij. Anders nog iets.
Ook dit soort externe moetivatie kan tot prestatie leiden. Het kan heel goed zijn om externe prikkels in te bouwen om te stimuleren tot leren en presteren. Maar eigenlijk voelt iedereen wel aan dat intrinsieke motivatie om te leren toch wel veel prettiger is. Het kost de omgeving in elk geval minder hoofdbrekens en zweetdruppels. Maar ook de leerling heeft veel meer plezier in leren als hij zelf ervoor gaat.
Deci en Ryan zijn bekend geworden met hun theorie over de menselijke motivatie. De kern van hun theorie is dat mensen drie basisbehoeften hebben, die je kunt benutten om motivatie te stimuleren. Het gaat dan om sociale verbondenheid, beheersing en autonomie.
Zowel de school als het thuisfront kan sociale verbondenheid stimuleren. Betrokkenheid op het welbevinden én de vorderingen op school van leraren en ouders vergroten de autonome motivatie. Zonder relatie geen prestatie. Uiteraard zijn medeleerlingen en groepsdynamiek ook van invloed, maar het belang daarvan is minder groot dan het eerste.
Als tweede is het gevoel van beheersing belangrijk. Structuur is daarbij het sleutelwoord. Is er duidelijkheid rondom regels, verwachtingen en afspraken? Is het doel van de les helder? Is de relevantie aantoonbaar?
Daar waar deze basisvoorwaarden goed op orde zijn, is het leerklimaat voor leerlingen stimulerend en uitdagend. Overzicht en een gevoel van beheersing beïnvloeden de motivatie.
Als laatste werkt het om de autonomie te vergroten. Bied leerlingen keuzemogelijkheden. Dat kan op veel gebieden. Keuze tussen opdrachten, keuze in groepssamenstelling, keuze in planning. Niet te veel keuze, want dat werkt verlammend. Maar enigermate keuzevrijheid werkt zeker bevorderend voor de motivatie.
Starterstip: een schoolvakantie kan ook zeer motiverend werken. Maar zorg dan wel even dat er niks moet… beeld iStock
