Bijbels Museum over zondvloed: teken van verwoesting én van hoop
De zondvloed was een huiveringwekkend verschijnsel, vol vernietigingsgeweld. Ook hedendaagse kunstenaars laten zich door deze historische gebeurtenis inspireren, met een mengeling van wanhoop én hoop. In het Bijbels Museum in Amsterdam is sinds vrijdag de fototentoonstelling ”Zondvloed nu” te zien.
Negen, merendeels jonge, fotografen geven hun visie op dit „universele verhaal”, zoals zij de Bijbelse geschiedenis uit Genesis noemen. De fotografen lieten zich hierbij niet alleen inspireren door de Bijbel maar ook door de Koran en de Thora, omdat ook daarin de zondvloed aan de orde komt. De fotografen haken aan bij zeven „verhalenvertellers” uit de christelijke, de joodse en de islamitische traditie, te weten Enis Odaci (islamdeskundige), Maarten Sweers (muziekdramaturg), Marianne van Praag (rabbijn), Mariska van Beusichem (stadspastor), Nuweira Youskine (islamoloog), Rienk Lanooy (predikant) en Rikko Voorberg (theoloog).
Sweers is volgens museumdirecteur Carolien Croon als „mythedeskundige” aangetrokken om de zondvloed te plaatsen in het kader van de verschillende tradities. Of de zondvloed wel of niet letterlijk is gebeurd? Croon: „Het is niet aan ons als museum om hierop een antwoord te geven. We hebben niet gekeken naar de religieuze achtergrond van de fotografen, maar naar hun artistieke kwaliteit.”
Zweers betoogt in de catalogus dat Noach in de esoterische traditie de cultuurgeest verpersoonlijkt die de mensen op de ‘zondvloed’ voorbereidt en door de catastrofe heen leidt. Het verhaal roept mensen op hun leven af te stemmen op Moeder Aarde.
Persoonlijk
De foto’s laten persoonlijke verhalen zien, zoals die van fotograaf Ilvy Njiokiktjien, in 2013 uitgeroepen tot de eerste Nederlandse Fotograaf des Vaderlands. Afgelopen najaar overleed haar moeder, na een kort ziekbed. „Dit is mijn persoonlijke Zondvloed”, schrijft ze in een toelichting bij de foto. Het resultaat is een intiem familieportret, waarop zij samen met haar zussen en broer staat. „We zien er allemaal ontzettend moe uit en zo voelen we ons ook.” Op de achtergrond een woonboot, of „de ark”, zoals het gezin het noemde. De vader woont er nog. „In de zomer zwommen we hier vaak.”
Ingemar Jorijn Mulder vindt het zondevloedverhaal een „gruwelijk” verhaal omdat ook haars inziens onschuldige kinderen gestraft werden. Op haar foto wordt een dreigende zee weerspiegeld in de ogen van drie kinderen.
Volgens Monique Eller is niet water maar vuur de moderne zondvloed voor de mensheid. Op het drieluik ”The Flood” staat een Jezusfiguur, met op het linkerpaneel vluchtelingen en rechts kinderen die klem zitten tussen symbolisch weergegeven figuren van Kim Jong Un en Donald Trump. De foto’s verbeelden oprukkend vuur.
Maar de zondvloed is niet alleen een verhaal van verwoesting. Cigdem Yuksel maakte een foto van de jonge acrobaat Arthur in een sloppenwijk in Zambia. De springende Arthur, speciaal voor de gelegenheid gekleed in een nette blouse en broek, staat symbool voor het opstijgen naar een beter leven.
De tentoonstelling is te zien tot en met 17 juni in Amsterdam, daarna in Den Haag en Zwolle.